Bakan Eker, Dicle Üniversitesi Kongre Merkezi'nde düzenlenen projenin kapanış toplantısındaki konuşmasında, bakanlığının ilk zamanlarında Uluslararası Tarımsal Kalkınma Fonu (IFAD) heyeti ile yaptığı görüşmesine değindi. Heyete, tarımın ilk defa doğduğu topraklarda yapıldığını bunun için onlardan bir entegre kırsal kalkınma projesi istediğini anlatan Bakan Eker, heyettekilere kendi dilleriyle proje hakkında bilgi verdiğini ve onları etkilediğini dile getirdi. Bakan Eker, projenin Bakanlar Kurulundan geçtiğini ve hazine desteğini aldığını anlatarak, 2007'nin mayıs ayında Vali, Kaymakam, İl ve İlçe Tarım Müdürlüklerinin projeyi çiftçilere tanıttığını söyledi.

Sason'da yılda 4 bin 500 ton çilek üretiliyor

Proje kapsamındaki illerin şartlarına göre koyun, keçi ve bazı meyvecilik türlerinin daha önceden de yapıldığına işaret eden Bakan Eker, şöyle konuştu: "Biz 'meyveciliği bu bölgeye yeni getirdik' demiyoruz ama meyvecilik yapmayan insanları da karlı, verimli, teknik meyvecilik yapmak suretiyle faaliyetlerini çeşitlendirilmeli, gelirlerini artırmalı, iş güç sahibi olmaları imkan dahiline girdi. Biz bunu yaptık. Şimdiye kadar meyvecilik yapmayanlar da bunu yapıyor. Bu projede toplamda 9 bin dönüm meyve bahçesi tesis ettik. Az değil, burada 7 civarında meyve türünden bahçeler yaptık. Bağda, bademde diğer meyve türlerinde her birinin yeri ayrı. Sason'da yılda 4 bin 500 ton çilek üretiliyor. Şimdi bir kardeşim çıksın desin ki 'bu projeden önce Sason'da çilek üretiliyordu' hadi desin. Bu projeyle başladı."

Projeyle elde edilenlere değinen Bakan Eker, şöyle devam etti: "Modern meyve bahçeleri, yeni yöntem, verimli teknik ve yeni teknolojilerle bunları hayata geçirdik. Kırsal altyapı, yani hayvan içme suyu göletlerinden tutun, menfez yapımına, köylerin yol, içme suları, kanalizasyon gibi hizmetlerin yapımı ve kurumsal kapasiteyi geliştirmek. Yani neyi nasıl yapacağımızı öğrenmek, neyi nasıl yapacağımızı öğrenirsek o kapasitemizi arttırırsak o zaman bütün imkanlarımızı daha rahat değerlendiririz. Neyi nasıl yapacağımızı bilmezsek, hiçbir şey bize yardımcı olamaz. Para, makine veya herhangi bir alet edavat da bize yardımcı olmaz. Kurumsal kapasitenin artırılması, bu proje kapsamında yaptığımız eğitim çalışmaları ile oluyor. Çiftçilere, yetiştiricilere köylerinde neyi nasıl yapacaklarını öğretmektir. Onlara örnek bahçeler tesis etmektir. Damla sulamalı, yağmurlama sulamalı örnek bahçeler tesise ettik."

Çocukluğumda kuyusu olan sebze görebiliyordu

Bölgenin tarihte tarımın ilk yapıldığı yer olduğunu anlatan Bakan Eker, "Bismilin tepe nahiyesindenim benim çocukluğumda insanlar, sadece kendi evinin önünde bir kuyusu varsa onlar bir miktar sebze görebiliyordu. Sebze bize Savur'un dağlarından geliyordu. Buğdayla değiş tokuş yapılıyordu. Meyve de öyle . Şimdi herkes meyve bahçelerini tesis edebilir. Sason daha önce çilek yerine tütün ekiyor idiyse şimdi çilek ekip bundan para kazanıyorsa bölgedeki bütün vilayetlerimiz, ilçelerimiz ve köylerimiz artık buğdayla mısırla pamukla yetinmesin meyve ve sebze eksin." şeklinde konuştu.

37 milyon dolar harcadık

Bakan Eker, proje kapsamındaki illerde ürün üretimi ile ilgili yapılan desteklerin yanında bu ürünlerin gıda sanayi ürünü haline gelmesi için işleme, paketleme ve ambalajlama tesislerin kurulmasına da destek verdiklerini aktararak, bu tesislerle de işsizlere istihdam sağlayarak onların iş sahibi olmalarının sağlandığını vurguladı.

Projeyi uygulamak için borç aldıklarını anlatan Bakan Eker, şunları kaydetti: "IFAD'dan kredi aldım.

Batman, Siirt ve Diyarbakır'ın köylerine kalkınma programı yapayım diye ve Allah'a şükür, İFAD Başkanı ile görüştüm dedi ki 'hiçbir yerde bu kadar başarılı, bu kadar güzel uygulanan bir İFAD projesi görmedim' proje, dünyanın diğer ülkelerine örnek gösteriliyor. Demek ki kırsal bir alanda, fakir, yoksul bir alanda insanlara doğru bir proje yapar, doğru bir şekilde, aşkla, sevgiyle, bilgiyle, hikmetle götürüp onlara anlatırsanız, uygularsanız çok başarılı oluyorsunuz. IFAD bize bunu söyledi"

Bu proje devam etsin ki bölge insanının ekmeği büyüsün

"Hani bir söz var 'cin şişeden çıktı' diye. Bu projede biz 37 milyon dolar para harcadık. 60-70 milyon Türk lirası yapar" diyen bakan Eker, projenin geliştirileceğini vurguladı.

Bölge insanının refah seviyesinin artırılmasına da katkı sunacağını aktaran Bakan Eker, konuşmasına şöyle devam etti: "Bu kalkınma sadece benim tasavvur edip mimarisini oluşturduğum gidip kredi bulup uluslararası tarımsal kalkınma fonundan getirip de 2007 ile 2015 yılları arasında uyguladığım bir proje olarak orada kalmasın, devam etsin ki bu bölgenin insanlarının yoksulluğu azalsın, ekmeği büyüsün aşı çok olsun, istihdam, kalkınma çok olsun, işsiz kimse kalmasın."

Bakan Eker, proje kapsamındaki üç ilin 450 köyünde bu projeyi başlattıklarını işaret ederek, şu ifadelere yer verdi: "Modern profesyonel tarım yapacağız. Ben bunu başlattım. Ortada çok güzel bir örnek, bir başarı var. Bundan sonra bunu örnek alıp yaygınlaştıracağız. Bizim bu projeyi yapmamızdaki gaye buydu. Hepsini bizim yapma imkanımız zaten yok. İnsanlar bunu görecek aynısını yapacaklardı. Daha güzelini, daha iyisini yapacaklardı. Bu proje, bir umut projesi, işsizliği bitirme umudu, refahı artırma umudu, zenginleşme umudu, bunu yapabiliriz. Batman yapar, Siirt yapar, Diyarbakır yapar. Tarihinde bu bölgede böyle bir proje hiç uygulanmamış, bize nasip oldu. "

Bakan Eker, Diyarbakır-Batman-Siirt Kalkınma Projesinin kapanış toplantısında, merkez Bağlar ilçesine bağlı Ekince ile Dicle ilçesine bağlı Bademli köylerine yapılan "canlı yayın" bağlantısıyla ilçe kaymakamları ve proje kapsamında destek alan vatandaşlarla konuştu.

Proje sayesinde köye dönüş başladı

Telekonferans sistemi aracılığıyla konuşan Bağlar Kaymakamı Dursun Balaban, proje kapsamında yapılan yatırımlar hakkında bilgi verdi. Kırkkoyun Köyü Muhtarı Reşit Yıldız, köylerinde yapılan hayvan sulama göleti öncesinde hayvanlarının su ihtiyacını karşılamak için uzak yerlere götürüldüklerini belirterek, projenin tamamlanmasıyla hayvanlarının et ve sütünden daha fazla faydalanmaya başladıklarını söyledi. Köyden göç edenlerin yatırımlar sayesinde köye döndüklerini belirten Yıldız, Bakan Eker'e teşekkürlerini ileterek, projelerin devam etmesi temennisinde bulundu.

Dicle Kaymakamı Remzi Kattaş da Bademli köyündeki vatandaşlarla yapılan bağlantıda, ilçedeki yatırımlar hakkında bilgi verdi. Burada söz alan Bademli köyünün eski muhtarı Zekeriya Ökmen, 200 dönüm tarlasında kuru tarımla verim elde edemediğini fakat proje kapsamında meyve bahçesine dönüştürdüğü 10 dönüm arazide, 200 dönümden elde edemediği geliri kazandığını söyledi.

Projenin tüm aşamaları yerel halkla birlikte yapıldı

Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı Tarım Reformu Genel Müdürü Gürsel Küsek ise 2007 yılında Bakan Eker'in talimatları ve aynı zamanda fon bulmadaki birebir çalışmalarıyla başlayan projeden bazı dersler çıkardıklarını belirtti.

Çıkardıkları derslerden birinin projenin tüm aşamalarının yerel halk ile tartışılarak gerçekleştirilmesi gerektiği olduğunu anlatan Küsek, şöyle konuştu:

"Birçok proje dünyada olduğu gibi Türkiye'de de merkezde hazırlanır. Hazırlanan proje yerelde harfiyen uygulanmaya çalışılır ama bu proje tamamen bunun tersine tüm tartışmalar yerel halkla birlikte yapıldı. Birlikte yapılan toplantılardan ortaya çıkan kararlar sonucu uygulamalar gerçekleştirildi. Bugün projemizin kapanışı için bir araya geldik ama bu asla bir kapanış değil aksine burada kırsal kalkınmanın bir başlangıcı oldu. Sadece Diyarbakır'da üç dağlık ilçemizde meyve yetiştiriciliği konusunda ilave taleplerin toplamı şu an da 8 milyon liranın üzerinde biz buradan anlıyoruz ki projemiz tuttu. Model olarak önce bölgemizde, Türkiye'de ve dünyada bu model kullanılacak bu da bizi çok mutlu ediyor."

Toplantı, Bakan Eker ve salondakilerin toplu fotoğraf çekimi ile sona erdi.

Programa, AK Parti Milletvekili Oya Eronat ve proje kapsamındaki illerden birçok çiftçi de katıldı.