Hangi TAVUK daha sağlıklı?
Organik mi,
Doğal mı,
Serbest dolaşan mı,
Kafes tavuğu mu?
Ambalajlı tavuk çeşitleri marketlerde tüketiciye sunulmakta. Paketlerin üstünde; doğal tavuk, serbest gezen tavuk, organik tavuk gibi kısa açıklamalar var.
Peki, bu kavramlar ne anlama geliyor, hangi tavuk daha sağlıklı ve daha lezzetli?
Doğal tavuk
“Doğal tavuk” ibaresini okuduğumuzda tavuğu gönül rahatlığı ile tüketebileceğimiz hissine kapılırız. Tavuğun GDO’lu ya da hormonlu olmadığını, doğal şartlarda yetiştiğini düşünürüz. Aklımıza ilk gelen köylerde eskiden yediğimiz tavuklardır. Bu düşünceler kısmen doğru olsa da, insan sağlığı için yüzde yüz uygun olarak yetiştirilen tavuk olduğu anlamına gelemez. Köylerde kümeste yetiştirilen tavuklar, katkı ya da hormon eklentisi bilinçli yapılmasa da hiçbir denetlemeden geçmeden önümüze sunuluyor. Köy tavuklarının nerede ve hangi şartlar altında beslenip yetiştirildiğini denetim olmadığı için bilemiyoruz. Tüketiciler tarafından organik tavuk ile karıştırılsa da belirgin farkı denetleme eksikliğidir.
Organik tavuk
Ambalajında “organik” yazan tavukların, Sağlık Bakanlığı’nın gerekli denetlemelerinden geçtiği ve “güvenilir” olduğunu ifade eder. Organik tavuklar; herhangi bir katkı maddesi, GDO, ilaç ya da antibiyotik içermez.
Tavuklar hem kümeste hem de kendilerine ayrılmış kontrollü alanlarda serbestçe dolaşır. Organik yem ve az miktarda doğal yemle beslenir. Ayrıca doğal yemleri de GDO ve kalıntı analizden geçirilir.
Organik tavuklar, diğer tavuklara kıyasla daha yavaş büyür. Diğer tavuklar 40-45 günde kesime gelirken, organik tavuklar ortalama 80-90 günde kesime gelir. Bu sürede olgunluğa erişir ve etleri daha serttir. Aynı köydeki eski tavuklar gibi. Paketli tavuğun gerçekten organik olduğunu anlamak için sertifikasyon numarasının ambalajında bulunması gerekir.
Serbest dolaşan tavuk (free range)
Serbest dolaşan tavuklar, “mutlu tavuk” olarak bilinir. Tavukların, doğal davranışlarını rahatlıkla sergileyebildiği, temiz havadan, güneş ışığından ve yeşil alanlardan yeterince yararlanabildiği yetiştirme tarzıdır. Bu tavuklar gündüzleri kendilerine ayrılmış genişçe alanlarda, geceleri ise kapalı bir barınakta büyütülür. Böylece tavuklar; açık alanda yeşil bitkiler, tohumlar, böcekler ve solucanlarla beslendiğinden yem tüketimi fazla değildir. Hormon ve GDO kullanılmadan, yemlerle besin desteği yapılır. İsteğe göre yemlerinde doğal katkılar kullanılabilir. Tavuklar daha sağlıklı koşullarda barınır.
Daha az strese maruz kalır. Doğadan besinleri de tüketir. Bunun sonuncunda etleri ve yumurtaları daha lezzetlidir.
Kafessiz tavuk (cage free)
Serbest dolaşan tavuklarla (free range) karıştırılır. Bazı firmalar ambalajlarında “serbest dolaşan tavuk” yazar ancak “free range-cage free” ibarelerine dikkat etmelisiniz. Cage free tavuk, serbest dolaşım alana sahip olmadan hesaplanmış alanlarda yetiştirilir. Bu kümesler free range kadar geniş, hareket alanı rahat değildir. Bu metot, kısmen de olsa doğal ortama yakın bir yetiştirme metodu olarak görülür. Fakat bu metotta da tavukların tamamen doğal ortamlarında olduğunu söylemek zordur.
Kafes tavuğu
1930’lu yıllardan beri kullanılan en yaygın tavuk yetiştirme metodudur. Tavukların sınırlı ve dar alanlarda barındırıldığı, hareket kabiliyetlerinin neredeyse hiç olmadığı, hatta hayvanların birbirlerinin üstüne çıktığı bir metottur. Kısıtlı alanlarda barındırılması; hareketsizlik, kafes yorgunluğu, ayak ve bacak bozuklukları gibi sağlık sorunlarına sebep olur. Diğer taraftan korku ve stres kaynaklı kanibalizm, tüy yolma geri gagalama ve polidipsia gibi davranış bozukluklarına da neden olmaktadır.
Avrupa’da hayvan koruma dernekleri tarafından büyük tepkiler alması üzerine, free range gibi alternatif metotları bulunmuştur. Fiyat uygunluğu nedeniyle hala yaygın olarak bu üretim tercih ediliyor.
Kahvaltıların baş tacı yumurta
Tavuk satın alırken kafamızı karıştıran bu terimler yumurtalarda da karşımıza çıkıyor. Marketlerde ya da bakkallarda, “köy yumurtası” ya da “organik yumurta” diye satılan yumurtaların birçoğunun denetimi olmadığından Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı bu duruma el koydu. Artık yumurtalarda TR kodu ile başlayan seri numarasının önünde 0.1.2.3 şeklinde numaralar var.
0TR… Şeklinde olan kodlar; organik yetiştiricilikten elde edilen yumurtaları,
1TR… Şeklinde olan kodlar; serbest dolaşan tavukların yumurtalarını,
2TR… Şeklinde olan kodlar; kafessiz yetiştiricilikten elde edilen yumurtaları,
3TR… Şeklinde olan kodlar; kafes tavuğundan elde edilmiş yumurtaları ifade eder.
Yumurta satın alırken, o yumurtanın organik mi, serbest gezen tavuk yumurtası mı olduğunu görebiliyoruz. Sağlığınız için kodlaması yapılmayan yumurtaları satın almayın.
