Gıdalar evde ya da endüstriyel olarak çok farklı şekillerde işlenebilir. Peki gıdanın işlenmesinin getirisi nedir? İşlenmiş yiyeceklerden en fazla faydayı nasıl edinebiliriz? Gıdaların işlenmesi, orijinal hallerinden farklı hale gelmelerine neden olan bütün işlemleri kapsar.
Meyveve sebzelerin kabuklarının soyulması, çekirdeklerinin çıkarılması, doğranması, etin yağ, tuz ve baharatlarla karıştırılıp pişirilmesi bu kapsama girer. Aynı şekilde pastörize süt, tam buğday ekmeği, dondurulmuş bezelye de işlenmiş gıdalar kapsamındadır.
İşlenmiş yiyecekler nelerdir?
Bir yiyecek birçok şekilde işlenebilir. Örneğin bir meyve dilimlenebilir, suyu sıkılabilir, kurutulabilir, reçeli yapılabilir, turtaya koyulabilir. Bu işlemler gıdanın tüketim biçimini, raf ömrünü değiştirir.
İşlenmiş gıdalar, diğerlerine göre birçok avantaj içerir. Örneğin, tam buğday unundaki besin ögelerinin vücutta kullanımı, buğdayın öğütülmeden yenmesine göre daha yüksektir. Çiğ domates işlenmiş domatese göre daha fazla C vitamini içerse de, ısıl işlem görmüş domates (örneğin salça) çok daha fazla kullanılabilir likopen içerir.
İşlenmiş gıdalar hangi faydaları sağlar?
İşlenmiş gıdaların taşınması ve depolanması daha kolaydır. Glutensiz ürünler, vegan ürünler gibi farklı ihtiyaçlara göre tasarlanabilirler. Mikrobiyel anlamda çiğ ürünlere göre daha güvenilirdirler. Dünyanın öbür ucunda işlenen gıda rahatlıkla soframıza gelebildiği için beslenmemizi zenginleştirir. İşlenmiş gıdalar vitaminler, mineraller ve diğer ihtiyaç duyulan besin ögeleriyle desteklenebilir.
Gıda üretim atıklarını azaltarak fiyatların daha hesaplı olmasını sağlayan işlenmiş gıdalar, gıda israfını da azaltır, ürünlerin işlendiği günkü kalitesinin korunmasına yardımcı olur. Azot gazı ile ambalajlanan sebzeler daha yavaş bozulur, buğday nişastası içeren gıdalar daha kıvamlı olur.
İşlenmiş gıdalarda nelere dikkat etmeliyiz?
Öyle ya da böyle, yediğimiz neredeyse her şey bir şekilde işlenmiştir. Her işlemin olumlu ve olumsuz etkileri olabilir. Bunlar arasında denge kurmak da biz tüketicilere kalmıştır. İşlenmiş gıdalar, işlenmemişlerde olduğu gibi daha sağlıklı tercihler içerebilir. Tam tahıllı ürünleri, taze dondurulmuş ürünleri, suda konserve edilmiş balıkları daha fazla tercih edebilirsiniz.
Özel bir sağlık sorununuz yoksa zaman zaman canınızın çektiği şeyleri yiyerek kendinizi ödüllendirmenizin bir sakıncası yoktur. Porsiyon boyutlarına dikkat etmeniz, fiziksel anlamda aktif bir yaşam sürmeniz yeterlidir. Evde hazırladığınız yiyeceklerin de işlenmiş gıdalar olduğunu unutmayın. Bunlara eklediğiniz yağ, tuz, şeker gibi bileşenlerde aşırıya kaçmamaya dikkat edin.
