Konya'da yaklaşık 8-9 milyon dekar alanda hububat yetiştiriciliği yapılmakta olup, hububat Konyalı çiftçilerin ana geçim kaynağı durumunda. Hububatta verim ve kaliteyi etkileyen en önemli unsur süne tarafından yapılan emgi zararı olup, verimin yanında kaliteli ürün elde edilmesi açısından Süne Mücadelesi büyük önem taşıyor.

SÜNE ZARARLISININ TANIMI VE YAŞAYIŞI

Süne bir yıllık bir böcektir. Eurygaster spp. cinsine bağlı 15 türü bulunmaktadır. Orta Anadoluda Eurygaster maura türü hakimdir. Uzunlukları 9-15 mm arasında değişmektedir. Erginlerin aktif ve pasif olmak üzere iki hayat dönemi bulunur. Pasif dönem ortalama 9 ay sürer. Pasif dönemi dağlarda genellikle yüksek yerlerde meşenin dökülmüş yapraklarının altında, geven, kirpigeven gibi bitkilerin altında 2-4 cm. toprak derinliğinde geçirirler.

İlkbaharda kışlak yerlerinden havaların ısınması ile birlikte toprak üstü sıcaklığı 15 C ye eriştiğinde süneler kışlaklardan hububatın bulunduğu ovalara doğru göç etmeye başlarlar. Kışlaktan inişler bölgeler itibariyle iklime bağlı olarak, Mart ayı sonundan Mayıs ayı ortalarına kadar devam eder. (Konya'da Nisan sonu Mayıs başı) Uygun hava şartlarında kışlaklar bir haftada boşalır. Ovalara uçan bu erginlere Kışlamış Erginler denir.

Kışlaklardan hububat tarlalarına göç

Çiftleşme ve yumurta bırakma

Nimf (yavru) dönemleri

Yeni nesil erginler ve kışlaklara dönüş

ZARARI

Süne zararı Kurtboğazı, Akbaşak ve Emgi şeklinde olmaktadır. Başaklardaki daneler süt olum döneminde iken 3.-4.ve 5. dönem nimfler başaktaki daneleri emmek suretiyle zarar yaparlar. Yeni nesil erginlerin ağırlıklı olduğu dönemde de başaklar sarı olum döneminde iken daneleri emmek suretiyle ve ayrıca daneler sertleştikten sonraki dönemde de yeni nesil erginler daneler üzerine bazı enzimler salgılayarak daneleri yumuşatıp gluteni tahrip ederler ki bu zarar şekillerine Emgili dane zararı adı verilmektedir.

MÜCADELESİ

Mücadele yapılmadığında veya mücadelesi geciktiğinde çiftçilerin mağduriyeti yanında, ülke ekonomisine de oldukça fazla zarar veriyor. Süne Mücadelesinde Kültürel Mücadele, Biyolojik Mücadele ve Kimyasal Mücadele yöntemleri uygulanıyor.

KÜLTÜREL MÜCADELE

Kültürel Mücadele; erkenci buğday çeşitleri ile bunların erken ekimleri, tarlaların iyi hazırlanması, nadasın iyi yapılması, yabancı otlarla yeteri kadar mücadele, hasadın mümkün olduğu kadar erken yapılması, polikültür tarıma öncelik verilmesi gibi uygulamalardır.

2016 YILI EKİPLER

2016 yılı süne mücadelesi için; 20 ilçede, 3 adet Tarım İşletme Müdürlüğünde 45 süne ve kımıl ekibi, Tuzlukçu ve Akşehir'de 2 kımıl ekibi ve 2 kontrolör ekibi ile birlikte 49 ekip kuruldu. Bu ekiplerde 165 teknik personel ve 21 şoför toplam 186 kişi görevlendirildi.17 Mayıs 2016 tarihi itibari ovaya inen kışlamış ergin süne sayımı olan kıymetlendirme sürveyleri 4.840.942 dekar alanda yapılarak tamamlandı. 20 Mayıs 2016 tarihinde yumurta parazit süveyleri başladı ve devam ediyor. Daha sonra da nimf (yavru) sayımları yapılarak ilaçlama kararı verilecek.

KİMYASAL MÜCADELE

Kimyasal Mücadele çalışmaların en son noktası olup diğer mücadele yöntemlerinden sonuç alınamadığı ve çiftçinin ürününün yemlik sınıfa gideceği durumlarda uygulanır ve m2 deki nimf sayısına göre ilaçlama kararı görevli teknik elemanlar tarafından verilir.

UÇAKLA YAPILAN KİMYASAL İLAÇLAMA DOĞAL DENGEYİ BOZDU

Kimyasal mücadele 2003 yılına kadar uçakla havadan ilaçlama şeklinde yürütülmüş olup uzun yıllar boyunca uçakla yapılan kimyasal ilaçlamalarla tabii denge bozulmuş, çevre kirliliği artmış, havadan ilaçlamalar hedefine ulaşmadığı için istenilen sonuç tam olarak alınadı. Yer aletleriyle yapılan mücadelenin başarı oranı havadan ilaçlamaya göre daha fazla oldu. Bununla birlikte doğal dengenin kurulması zamanla sağlanmaya başlanmış ve parazitlenme oranları yükselişe geçmiş, emgi ortalaması gittikçe aşağıya çekildi. Kullanılan kimyasal miktarının azalması ile çevreye olan zarar en aza indirildi.

Kesafetin yoğun olduğu yıllarda kimyasal ilaç kullanarak mücadele yapılması zorunlu olmakla birlikte, mecbur kalınmadıkça kimyasalların kullanılmaması, uzun vadeli ve kalıcı çözüm için mücadelenin kültürel tedbirler ve biyolojik mücadele şeklinde yapılması en efdal olanıdır.

BİYOLOJİK MÜCADELE

Biyolojik mücadele "Bir canlının diğer bir canlıya karşı kullanılması"dır. Diğer bir ifadeyle Biyolojik mücadele tarım alanlarındaki zararlıları baskı altına alarak, onları ekonomik zarar seviyesinin altında tutmak için, zararlıların doğal düşmanlarından yararlanılarak gerçekleştirilen zirai mücadele faaliyetidir.

Faydalı böcekler sünenin en önemli ve etkili doğal düşmanlarıdır. Bu faydalı böcekler süne yumurtalarına kendi yumurtalarını bırakmak suretiyle sünenin çoğalmasını engellemektedirler. Faydalı böcekler doğada kendiliğinden bulunmakla birlikte sayıları süne ile kimyasal mücadeleyi ortadan kaldıracak seviyede değildir. Biyolojik mücadelenin başarısı için doğanın faydalı böcek varlığını desteklemek ve mevcut faydalı böceklerin yaşam ortamlarının tesis edilmesi gerekmektedir.

Ülkesel Süne Projesi kapsamında Konya'da süne biyolojik mücadele kitlesel üretim çalışmaları için 2007 yılında insektaryum kuruldu ve süne yumurta parazitoiti üretimi başladı. 2007-2016 yılları arasında kışlaklardan yaklaşık 836.000 adet süne toplanarak parazitoit üretiminde kullanıldı. 2005-2016 yılları arasında toplam 31.380.000 adet parazitoit üretilerek doğaya salımı yapıldı.

2016 BİYOLOJİK MÜCEDELE

2016 süne mücadelesi proğramı kapsamında Laboratuarda (İnsektaryumda) İl Müdürlüğünden 1 teknik eleman ile birlikte Bakanlıktan gelen ödenekle 12 personel 1,5 ay süre ile laboratuarda çalıştırıldı. Çalışmalar 04 Nisan 2016 – 21 Mayıs 2016 tarihleri arasında yürütüldü. Süne yumurta parazitoiti üretimi için Karaman Karadağ kışlağından 01-20 Nisan 2016 tarihleri arasında 2.500 adet, Kırıkkale ilinden de 3.800 süne ergini toplanmıştır. Ankara'dan (8.000) ve Yozgat'tan(1.000) gelen erginlerle birlikte 15.300 adet süne ergini laboratuvarda kullanılarak 500.000 adet parazitoit üretildi.

Ankara' ya 25.000, ve Kırıkkale'ye 25.000 üzere 50.000 adet parazitoit salım için gönderildi. Geriye kalan 450.000 adet parazitoitin 6 ilçemizde salımı gerçekleştirilmiştir.(Karatay 75.000, Selçuklu 75.000, Çumra 75.000, Ereğli 75.000, Kadınhanı 75.000, Sarayönü 75.000)

Bu çalışmalar sonucunda 2007 yılında %26,8 olan il geneli yumurta parazitlenme oranı 2015 yılında % 40,7 ye yükseldi. 2003 yılından itibaren uçak ile mücadeleden yer aletleri ile mücadeleye geçildikten sonra ilaçlama sahası 2.000.000 dekarlardan 300.000 dekarlara kadar azaldı. 2015 yılında ise 38.425 dekar alanda ilaçlama yapıldı. Buğdayda il geneli süne emgi ortalaması % 3'ler den 2015 yılında yüzde 0,51'lere düştü.

Kaliteli buğday üretmek için başta sünesiz buğdaya ihtiyacımız var. Bu nedenle biyolojik mücadeleye destek amacıyla ağaç dikilmeli, hasat geciktirilmemeli, dane nemi yüzde 12-14 aralığında iken hasat yapılmalı, anızlar yakılmamalı ve doğal hayat korunmalı. Bu hususlar yerine getirildiğinde, doğada faydalı böcekler artacak ve süne ile ilaçlı mücadeleye gerek kalmayacak.