TAKİPÇİLERİMİZE ÖNEMLİ NOT: Bu haberimiz Tarım Kredi Kooperatiflerinin başvurusu üzerine Ankara 8. Sulh Ceza Hakimliğinin 7 Temmuz 2020’de verdiği hukuksuz erişim engeli kararı ile yayından kaldırılmıştı. Ancak Anayasa Mahkemesi’ne yaptığımız başvuru haklı görülerek, erişim engeli kararı ile ilgili ihlal kararı verilmiştir. AYM’nin ihlal kararı üzerine haberimiz yeniden özgürlüğüne kavuşmuştur. AYM’nin haberimizle ilgili verdiği ihlal kararı Resmi Gazete’de 7 Ocak 2022’de yayımlanmıştır. AYM’nin kararına ulaşmak için tıklayın… Ankara 8. Sulh Ceza Hakimliğinin Değişik İş Ek Kararı için tıklayın...
Milli Gazete'den Sadettin İnan'ın haberine göre, çiftçinin en önemli kuruluşu olan Tarım Kredi Kooperatifleriyle ilgili olarak Tarım ve Orman Bakanlığına şok rapor. 2017 verilerine göre 24 milyar lira aktif büyüklüğe ulaşan Tarım Kredi Kooperatiflerinin etkin bir denetime tabi tutulmadan yönetildiği, bu durumun ciddi bir finansal risk oluştururken, çiftçiyi de sömüren bir sisteme dönüştüğü vurgulandı.
Tarım ve Orman Bakanlığı adı geçen kurumla ilgili olarak acilen finansal inceleme yapması için göreve davet edilirken, çiftçi ortaklarından toplanan kaynaklar ile Hazine ve Ziraat Bankası’ndan sağlanan finansmanın Merkez Birliği tarafından, şirketlere hesapsız ve kontrolsüz bir şekilde aktarıldığına vurgu yapılarak, 2001 Bankacılık krizi uyarısının yapılması dikkat çekti.
BANKALAR SIKI DENETİM ALTINA ALINIRKEN TARIM KREDİ’DE DENETİMSİZLİK HÂKİM!
Türkiye’de 2001 ekonomik krizinin en önemli sebebinin, Bankaların kendi iştiraklerine açmış oldukları ve geri dönmeyen kredilerden kaynaklandığı belirtilen raporda, benzer bir tablonun da şuanda Tarım Kredi Kooperatiflerinde yaşandığı kaydedildi.
ÇİFTÇİ İLE BİRLİKTE ÜLKE EKONOMİSİ DE ZARAR GÖRECEK
Bu konuyla ilgili olarak rapordaki şu uyarılar dikkat çekti: “Tarım ve Orman Bakanlığı’nın Tarım Kredi Kooperatifleri ve Birlikleri üzerindeki vesayet denetimi uygulaması, şu anki mevcut uygulaması ile etkinlik ve verimlilikten uzaktır. Çünkü Tarım Kredi Kooperatifleri ve Birlikleri tarımsal kooperatif örgütü olmakla birlikte, para, kredi ve finans özelliklerinin ağır basması dolayısıyla, Tarım ve Orman Bakanlığı’nın para, kredi ve finans yetkinliğinin örgüt olarak zayıf olması sebebiyle, yapılan denetim, yönlendirme ve gözetim fonksiyonu etkisizleşmektedir. Böyle olunca Tarım Kredi Kooperatifleri ve Birliklerinin yönetim-denetim ve kredi politikasında finansal risk ve zaafların oluşması halinde, (Nitekim çok ciddi finansal riskler ve zaaflar bulunmaktadır.) Kurumun finansal kazaya uğraması ihtimali yüksek olacak, finansal kazaya uğraması halinde ise Tarım Kredi Kooperatifleri Merkez Birliğine kredi veren Ziraat Bankası ve diğer özel Bankalar bu durumdan olumsuz yönde etkilenecek, bu da ülke ekonomisine zarar verecektir”
ESKİ TEFTİŞ KURULU BAŞKANINDAN ŞOK RAPOR!
Çiftçinin en önemli kuruluşu olan Tarım Kredi Kooperatiflerinde çiftçiyi sömüren sistemle ilgili olarak Tarım ve Orman Bakanlığına kapsamlı bir rapor verildiği ortaya çıktı. Raporun eski Teftiş Kurulu Başkanı tarafından hazırlanması dikkat çekerken, üretime destek vermesi gereken Tarım Kredi Kooperatiflerinin çarpık sistemden dolayı çiftçiyi yıllardır nasıl sömürdüğü gözler önüne kondu.
Eski Teftiş Kurulu Başkanı Murat Ortoğlu tarafından hazırlanan raporda, Merkez Birliğinin yönetim denetim sistemi, gübre politikası, iştirakler politikası ve kredi politikasıyla ilgili çarpıcı tespit ve öneriler dikkat çekti.
TARIM KREDİ’DE SAADET ZİNCİRİ!
Raporda üst düzey yönetici ve personelin yüksek maaş ve ikramiyelerinin yanında performans primini de alabilmek için çiftçiye kredileri usulsüz bir şekilde kullandırıldığının altı çizilirken, bu durumunda ülke tarımına büyük bir zarar verdiği vurgulandı.
ÇİFTÇİ KURULUŞUNDA ÖNEMLİ RİSK VE ZAAFLAR VAR
Raporun konusu şu şekilde özetlendi: “2017 yılsonu itibariyle iştirakleri ile birlikte aktif büyüklüğü 23.907.432.322. TL rakama ulaşan, Türkiye Tarım Kredi Kooperatifleri ve Birliklerinin; para, kredi ve finans özelliklerinin ağır basmasından dolayı, ayrıca Hazinenin indirimli kredi faizi desteği vermesi ile özel Bankaların ve özellikle T.C. Ziraat Bankasının önemli tutarda kredi kullandırması nedeniyle, adı geçen Kurumun bünyesinde barındırdığı yönetim-denetim aksaklıkları ve finansal yapısında önemli derecede risk ve zaafların olması dolayısıyla, belirtilen Kurumun daha etkin ve verimli yönetilmesi, gözetlenmesi, denetlenmesi, en önemlisi finansal kazalara uğramaması anlamında, Kurumsal Yönetim açısından yeniden yapılandırılması için Türkiye Tarım Kredi Kooperatifleri ve Birliklerinin 1581 sayılı Kuruluş Kanununun verdiği yetki gereği, vesayet denetimini yürüten ilgili Bakanlık olarak T.C. Tarım ve Orman Bakanlığının Türkiye Tarım Kredi Kooperatifleri ve Birliklerinin yönetim ve denetim sistemi ile finansal işleyişini bir incelemeye tabi tutarak, gerekli önlemleri Devlet adına alması gerekliği hakkında”
ÇİFTÇİNİN KAYNAKLARI YAPISAL SORUNLARDAN DOLAYI VERİMLİ KULLANILAMIYOR
Tarım Kredi Kooperatifleri, kooperatifçilik ilkelerine göre, ortaklarının her türlü ayni ve nakdi kısa ve orta vadeli kredi ihtiyaçlarını gidermek, ürünlerini değerlendirmek, üretim materyalleri ve ekipman ihtiyaçlarını karşılamak, ortaklarını eğitmek ve sigorta acenteliği yapmak gibi, fonksiyonları yerine getirmek amacıyla oluşturulduğu belirtilen raporda, “Tarım Kredi Kooperatifleri ve Birliklerinin hem yönetim-denetim, hem de finansal sisteminin işleyişi açısından çok önemli yapısal-bünyesel sorunları bulunmaktadır. Bu yapısal ve bünyesel sorunlar yüzünden mali kaynaklar verimli kullanılamamakta ve yönetilememektedir” ifadeleri dikkat çekti.
TARIM KREDİ’DE YÜKSEK FAİZİN NEDENİ ORTAYA ÇIKTI
Tarım ve Orman Bakanlığına sunulan skandal rapor, acı bir gerçeği de ortaya çıkardı. Bilindiği üzere Ziraat Bankası, Bakanlar Kurulu kararıyla çiftçiye kullandırılan sübvansiyonlu kredilerin finansmanında Tarım Kredi’ye düşük faizli kaynak kullandırmıyor. Bu da indirimli tarımsal kredilerin Tarım Kredi Kooperatiflerinde çiftçiye daha yüksek faizle kullandırılmasına neden oluyor. Raporda, çiftçiyi ve üretimi cezalandıran yüksek faiz uygulamasının, Tarım Kredi Kooperatiflerindeki kontrolsüz şirketleşmenin ve denetimsizliğin neden olduğu ortaya kondu.
20 YILDIR ETKİN BİR ŞEKİLDE DENETLENMİYOR!
Tarım ve Orman Bakanlığının Tarım Kredi Kooperatiflerini yaklaşık 20 yıldır etkin ve olması gereken bir şekilde denetlemediğine vurgu yapılan raporda, “Sayın Bakanım, size arz ettiğim bilgilerin doğruluğun teyidinin yapılması için tek bir işlem gerekmektedir. Bakanlığınızda görevli finansal sistem konusunda yetkin ve deneyimli bir Denetim elemanının başkanlığında kurulacak uzman bir komisyon marifetiyle, Tarım Kredi Kooperatifleri Merkez Birliğinde adı geçen Kurumun yönetim ile denetim yapısının ve en önemlisi finansal sisteminin işleyişi hakkında bir inceleme çalışması yaptırmanız yeterli olacaktır” denildi.
6 YILLIK SORUŞTURMA VE TEFTİŞ RAPORLARININ İNCELENMESİ YETERLİ OLACAK
Yapılacak bir finansal incelemede, kurumun ortaklarına kullandırdığı kredilerin hangi kriterlere göre nasıl verildiği, tahsilatların nasıl yapıldığı, sistemdeki Merkez Birliği Yönetim Kurulu ile Üst düzey yöneticilerin icraatlarının işleyişinin nasıl olduğu, Genel Kurul seçim sürecinin nasıl işlediği, yetkilerin nasıl kullanıldığı, denetim sisteminin nasıl işlediği, ücret politikası ve performans primi uygulamasının nasıl gerçekleştirildiği, iştiraklerin sistemsel işleyişi, iştiraklerle olan finansal ilişkiler, alacaklar, borçlar, sermaye artırımları, Ziraat Bankası ve diğer özel Bankalarla olan kredi ilişkilerinin irdelenmesi, özellikle de adı geçen Kuruluşun Teftiş Kurulu Başkanlığında bulunan son 6 yıla ait hem Tarım Kredi Kooperatifleri ve Birlikleri ile hem de iştirakleri hakkındaki soruşturma ve teftiş raporları da incelenerek Kurumun finansal risklerinin ve zaaflarının tespit edilebileceği kaydedildi.
HAZİNE DESTEĞİ OLMASA TARIM KREDİ’NİN VARLIĞINI SÜRDÜRMESİ MÜMKÜN DEĞİL
Tarım Kredi Kooperatifleri’nin Ziraat Bankası ile birlikte tarım sektörünü büyük ölçüde finanse eden iki önemli kuruluştan birisi olduğu hatırlatılan raporda şu ifadeler de dikkat çekti: “Tarım Kredi Kooperatiflerine Hazine tarafından ödenen indirimli kredi faiz tutarları ile Ziraat Bankası tarafından kullandırılan krediler olmasa, Tarım Kredi Kooperatiflerinin finansal olarak varlığını sürdürmesi kesinlikle mümkün değildir”
ÇİFTÇİYİ SÖMÜREN SİSTEM BAŞLIKLAR HALİNDE SIRALANDI
1 milyon çiftçi ortağı bulunan Tarım Kredi Kooperatifleri’nde çiftçiyi sömüren sistem başlıklar halinde sıralandı.
YÖNETİCİLER SORUMLULUKTAN KAÇMAK İÇİN ÇİFTÇİ GÜBREYİ YÜZDE 20 PAHALI KULLANIYOR
Raporun en dikkat çeken maddesi ise gübre konusundaki uyarılar oldu. Tarım Kredi Kooperatifleri Merkez Birliği personeli ve Yönetim Kurulu üyelerinin, hesap vermemek ve sorumluluktan kurtulmak için tüm kimyevi gübre ihtiyacını iştiraki olan Gübretaş’dan bayilik sözleşmesi yaparak ihalesiz olarak aldığına dikkat çekilen raporda, bu uygulamanın hem Tarım Kredi’yi finansal risklere soktuğu, hem de ortakların ucuz kimyevi gübre almasını engellediği kaydedildi. Raporda, “Tarım Kredi’nin ihtiyacı olan kimyevi gübreyi ihale yoluyla toplu alım şeklinde alması durumunda, en az yüzde 20 civarında fiyat avantajı yakalaması çok rahatlıkla mümkündür” denildi.
TARIM KREDİ’Yİ ÇİFTÇİNİN SEÇTİĞİ YÖNETİM KURULU YÖNETMİYOR!
Bilindiği üzere Tarım Kredi Kooperatiflerinin en önemli iki makamı Genel Müdür ve Merkez Birliği Yönetim Kuruludur. Genel Müdür’ü Merkez Birliği Yönetim Kurulu’nun atamasına rağmen uygulamada Genel Müdür güçlü pozisyonda bulunuyor. Alınacak kararlarda Yönetim Kurulu üyeleri pasif konumda rol alırken, Kurum tamamen Genel Müdür’ün güç ve otoritesi ile yönetiliyor. Dokuz kişilik Merkez Birliği Yönetim Kurulu üyelerinin adeta Genel Müdür’ün uygulamalarını Noter gibi tasdik etmekten başka bir fonksiyonu bulunmuyor.
SEÇİMLERLER HAKİM KONTROLÜNDE YAPILMIYOR
1 milyon 100 bin çiftçi ortağının kuruluşu olan Tarım Kredi Kooperatiflerinde, Kooperatif, Bölge ve Merkez Birliği Genel Kurullarının hiç birinde Hâkim Teminatlı bir seçim sistemi bulunmuyor. Bu şartlar, seçimlerin rekabete dayanmasını engellerken, Genel Kurullarda Tarım Kredi’nin asıl sahibi çiftçinin değil personelin daha güçlü olmasını doğuruyor.
ÇİFTÇİ KURULUŞUNDA DENETİM ZAAFİYETİ
Genel Müdür’e Teftiş Kurulu Başkanlığı direk olarak bağlı bulunmasından dolayı denetleyecek makamla, denetlenecek makam aynı şahısta birleşmiş durumda. Genel Müdür’e bağlı Teftiş Kurulu uygulamasında, Genel Müdür’ün imza attığı hiçbir idari işlemin denetimi mümkün görünmüyor.
TARIM KREDİ 20 YILDIR DENETLENMİYOR
Tarım ve Orman Bakanlığı’nın vesayet denetim yetkisi bulunmasına rağmen 2000’li yıllardan sonra sadece şikâyet konusu olunca denetim yapıyor. Bu şartlar da, Tarım Kredi Kooperatifleri ve Birliklerinin finansal kazaya uğrama ihtimalini artırıyor.
KREDİ POLİTİKASI ÇİFTÇİNİN DEĞİL PERSONELİN ÇIKARLARINA GÖRE BELİRLENİYOR
Tarım Kredi Kooperatifleri ortaklarına kullandırdığı kredilerle ilgili olarak, kendi personelinin belirlediği ve geliştirdiği bir kredi sistemi uygulanıyor. Bu da kurum çalışanlarının kendi çıkarları doğrultusunda kredi politikalarını belirlemesine neden oluyor.
TARIM KREDİ’DE GERÇEK ÜRETİM KREDİLENDİRİLMİYOR
Ortağa kullandırılan kredilerde ürün ve varlık değerlerini belirleyen beyannameler gerçek verilere dayanmıyor. Krediler miktar üzerinden değil değer üzerinden belirleniyor. Bu uygulamalar sonucunda gerçek üretim kredilendirilmiyor, bunun yerine ortaklara gerçek ihtiyacının çok üstünde ayni kredi kullandırılarak bir anlamda satın alma gücü transfer edilerek tüketici kredisi kullandırılmış oluyor. Son 6 yıla ait soruşturma ve teftiş raporları incelendiği zaman kredilerdeki risk ve usulsüz uygulamalar çok rahatlıkla görülecektir.
ÇİFTÇİ KURULUŞU KONTROLSÜZ BİR ŞEKİLDE ŞİRKETLEŞİYOR
Tarım Kredi Kooperatiflerinin gübre, yem, gıda, tohumculuk, bilişim ve insan kaynakları, plastik, bitki koruma, sigorta ve emeklilik, hayvancılık, lisanslı depoculuk, lojistik ve pazarlama alanında sermayesinin %50’den fazla hissesine sahip olduğu 15 şirketi bulunuyor. Tarım Kredi Kooperatifleri ve Birliklerinin şirketleşmesi kontrolsüz bir hale gelmiştir. Adeta Tarım Kredi Kooperatiflerinin asıl faaliyetlerini şirketler üzerinden yapar hale gelmiştir. Böylece Tarım Kredi Kooperatifleri ve Birliklerinin Kamu kaynaklarını kullanarak şirketleşmesi neticesinde, şirketler, geçmiş dönemde olumsuzlukları ile hatırlanan bir nevi gizli Kamu İktisadi Teşekkülleri uygulamasına dönüşmüş durumda.
ÜST DÜZEY YÖNETİCİLER ŞİRKETLEŞEREK HESAP VERMEKTEN KURTULUYOR
Tarım Kredi Kooperatifleri şirketleşme yoluyla, devlet memurları gibi cezalandırılmaktan, anonim şirketin zarar etme avantajlarından yararlanarak hesap vermekten kurtuluyorlar, denetimsiz ortamın avantajlarından istifade ederek şirketlere eleman alımını hiçbir kurala tabi olmadan yapabiliyorlar.
ÇİFTÇİ ORTAKLARININ KAYNAKLARI ŞİRKETLERE AKTARILIYOR
Merkez Birliği, kontrolsüz şirketleşmeyle, kendisinin finansal imkânlarını bu şirketlerde kullanarak, kendi varlığı üzerinde önemli ölçüde finansal tehdit, risk ve yük oluşturuyor.
ÇİFTÇİNİN KAYBALON 500 MİLYON LİRANIN HESABINI KİMSE SORMADI
Örneğin 2014 yılında Tarım Kredi Kooperatifleri Merkez Birliği’nin Kırklareli de bulunan o zamanki ismi Tarım Kredi Gıda A.Ş. olan şirketin toplam bedeli 500.000.000. TL’yi aşan zarara uğratma ve yolsuzluk olayı ile karşı karşıya kalması sonucunda, Merkez Birliğince 500.000.000 TL sermaye arttırarak şirketin faaliyetine devam etmesini sağlanmıştır. Bu 500.000.000 TL o zamanki Tarım Kredi Kooperatiflerinin tüm yurtta ortaklarına kullandırdığı kredilerin yaklaşık yüzde 20’sini oluşturmaktadır.
BANKALAR AKTARAMAZKEN TARIM KREDİ KONTROLSÜZ BİR ŞEKİLDE AKTARABİLİYOR
Türkiye’de 2001 ekonomik krizinin sebeplerinden en önemlisi, Bankaların kendi iştiraklerine açmış oldukları ve geri dönmeyen kredileridir. Bu nedenle Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurulu kurulduktan sonra, Bankaların iştiraklerine kredi açması, yeni ortaklıklara girmesi ve şirket kurması, sermaye arttırması gibi faaliyetleri sıkı kurallara bağlanmıştı.
TARIM KREDİ’DE SAADET ZİNCİRİ! PERFORMANS PRİMİNİ ALABİLMEK İÇİN KREDİLER ÖLÇÜSÜZ VE USULSÜZ BİR ŞEKİLDE KULLANDIRILIYOR
Tarım Kredi Kooperatiflerinde çalışan personele Kooperatiflerden elde edilen satışlar dolayısıyla çok uzun yıllardan beri performans primi adı altında ödemeler yapılıyor. (2017 rakamlarına göre, unvan ve pozisyonuna göre kişi başı 20 bin lira ile 50 bin lira arasında ödemeler yapıldı) Kooperatif personeli her yıl aldığı ve alıştığı performans primini alabilmek ve üst kuruluşların sıkıştırması sonucunda kendisine verilen satış hedeflerini tutturmak için mevcut şartlarını sürekli zorlayarak yüksek tutarda satış cirosu gerçekleştirmeye çalışmakta. Bu durum satışları arttırmak ve bu sayede performans primi alabilmek için kredilerin ölçüsüz ve usulsüz bir şekilde kullandırılmasına neden oluyor. Bu durum Tarım Kredi Kooperatifleri Merkez Birliği Teftiş Kurulunda bulunan son altı yıllık soruşturma ve teftiş raporlarında açıkça görülecektir.
BORCUNUN YÜZDE 60’INI ÖDEYENE TAMAMINI ÖDEMİŞ GİBİ YENİDEN KREDİ KULLANDIRILIYOR
Kredilerin tahsilinde yüzde 60’a yüzde 40 oranı uygulanıyor. Yani ortağın 100.000 TL borcu varsa bunun 60.000 TL’sini ödediğinde geri kalan 40.000 TL’si yeniden kredilendirilerek borcunun tamamı ödenmiş gibi gösteriliyor. Kağıt üzerinde tahsilat ve yeniden kredilendirme işlemleri gerçekleştirilerek tahsilat oranları yükseltilmekte böylece finansal riskler halının altına süpürülmektedir.
ÇİFTÇİYE GÜBRE VURGUNU! İHALESİZ ALINDIĞI İÇİN ÇİFTÇİ GÜBREYİ YÜZDE 20 PAHALI KULLANIYOR
Tarım Kredi Kooperatifleri Merkez Birliği personeli ve Yönetim Kurulu üyeleri, hesap vermemek ve sorumluluktan kurtulmak için tüm kimyevi gübre ihtiyacını iştiraki olan Gübretaş’dan bayilik sözleşmesi yaparak ihalesiz olarak alıyor. Bu uygulama hem Tarım Kredi Kooperatifleri Merkez Birliğini finansal risklere sokmakta, hem de kimyevi gübrelerin alım fiyatlarının yüksek olmasına neden oluyor. Ayrıca bu durum ortakların ucuz kimyevi gübre almasını engelliyor. Tarım Kredi Kooperatifleri Merkez Birliği ihtiyacı olan kimyevi gübreyi ihale yoluyla toplu alım şeklinde gerçekleştirse, en az yüzde 20 civarında fiyat avantajı yakalaması çok rahatlıkla mümkündür.
ÇİFTÇİ ORTAKLARI CEZALANDIRILIYOR ÜST DÜZEY YÖNETİCİLER VE ÇALIŞANLAR ÖDÜLLENDİRİLİYOR
Tarım Kredi’de üst düzey yöneticiler ve personel, yüksek maaş ve ikramiyelerinin yanında bir de yapılan satışlardan performans primi adı altında ücret alırken, 1 milyon 100 bin çiftçi ortağının ödediği sermaye tutarları ise hiçbir değerlendirmeye tabi tutulmayarak yıllarca aynı değerde kalıyor. Ortaklara kar payı da dağıtılmazken, çalışanların sistem üzerindeki hakimiyetinden dolayı kaynak tahsisleri hep çalışanlar lehine kullanılıyor.
KOOPERATİFÇİLİK DÜZENLEME VE DENETLEME KURULU OLUŞTURULMALI
Raporda, Tarım Kredi Kooperatiflerinin diğer kooperatiflerin çiftçiye gerçek manada hizmet edebilmesi için ‘Kooperatifçilik Düzenleme ve Denetleme Kurulu’ adı altında bağımsız bir denetim mekanizmasının kurulması talep edilirken, “Tarım Kredi Kooperatifleri ve Birliklerinin tarımsal amaçlı kooperatif örgütü olmakla birlikte para, kredi ve finans kuruluşu özelliklerine sahip olması dolayısıyla, bu durumun ekonomik ve mali açıdan hem kaynaklara ulaşma anlamında, hem de daha iyi yönetilme-denetlenme, gözetlenme adına çok faydalı olacağı öngörülmektedir” denildi.
