SADETTİN İNAN / TMO’nun Yönetim Kurulu üyelerine bakıldığında biri birinden nitelikli kişilerden oluştuğunu görüyoruz. Devlet Planlama kökenli iki üyeyi de dikkate aldığımızda bu Kurumda sıkıntılı hiçbir şey olmayacağı düşünülebilir. Ancak bu Kurumda işlerin hiçte iyi gitmediğini ve bir süre sonra mali olarak sürdürülemez bir durumun ortaya çıkacağını belirtmemiz gerekiyor.
GELİR TABLOSU İLE BİLANÇO BİR BİRİYLE ÖRTÜŞMÜYOR!
Bu açıklamalardan sonra Kurumun mali verilerinde çok büyük bir uyumsuzluk olduğu görülüyor.
Mevzuat gereği Kurumun her yıl hazırlayarak açıklamak zorunda olduğu faaliyet raporlarına dikkatlice bakıldığında mali verilerdeki uyumsuzluk kendini açıkça gösteriyor. Öncelikle gelir tablosu ile bilanço karşılaştırıldığında tutarsızlık hemen göze çarpıyor.
İsterseniz açıklamaya başlayalım.
BANKALARDAN 88 MİLYAR LİRA KREDİ KULLANAN KURUMUN HİÇ BİR FAİZ ÖDEMESİ GÖRÜLMÜYOR!
2023 yılı faaliyet raporunda yer alan gelir tablosunda Kurumun brüt satışlar hesabında 72.913.658.092,19 TL yer alıyor.
Yine gelir tablosunun finansman giderleri kısmında hiçbir gider yok. Kurum kredi kullanmamışsa finansman giderinin olmaması doğal deyip geçeriz. Ancak Kurumun 2023 yılı Bilançosunda 88.245.304.543,62 TL kredi kullanıldığı görülüyorsa işte burada biraz duralım deriz. Çünkü kısa vadeli borçlar hesabında toplamda 90.150.498.502,13 TL borç varsa ve bunun da 88.245.304.543,62 TL’si banka kredileri ise burada bir gariplik olduğunu düşünmemiz gerekir.
Daha açık ifade etmemiz gerekirse yaklaşık 90 milyar TL kredi kullanan bir Kurumun finansman giderinin olmaması tabiat kurallarına aykırıdır yada sıfır faizli kredi veren hayır sahibi bir bankacı bulunmuş demektir.
O zaman bilerek ve isteyerek finansman giderlerinin gelir tablosunda gizlendiği anlaşılmaktadır. Bu durum açıkça suçtur. Çünkü başta kamuoyu olmak üzer birçok kişi açıkça kandırılmış demektir.
72 MİLYAR LİRA BRÜT SATIŞA KARŞILIK 88 MİLYAR LİRA KREDİ KULLANILDI!
En kritik olan durum ise 72.913.658.092,19 TL brüt satışı olan bir Kurumun 90 milyar TL kredi kullanmasıdır. Bu kredinin ise yıllık maliyeti % 30 faiz hesabıyla dahi 27 milyar TL’dir. % 30 faizle kredi bulunmasının da imkansız olduğunu belirtmemiz gerekiyor. Çünkü 2023 yılında Merkez Bankası politika faizlerini arka arkaya yükselterek yüzde 42,5’e çıkarmıştı. Bankalar bu oranın daha üstünde bir faizle kredi kullandırırken, hatta yüksek faize rağmen bankalar kredi kullandırmaya bile yanaşmıyordu. Dolayısıyla TMO’nun en iyimser tahminle % 50 oranında faizle borç bulduğunu düşündüğümüzde ise yaklaşık 88 milyar 245 milyon lira krediye karşı 45 milyar TL faiz ödediği anlamına geliyor.
TMO’nun kullandığı kredi karşılığında, bankalara ödenen faiz miktarının bilançoda gösterilmemesi de, Bakanlık ve kurumdaki kötü yönetim ile TMO’nun yüksek faizle nasıl soyulduğunun ortaya çıkması endişesinden kaynaklandığını gösteriyor. Yoksa muhasebe tekniğine aykırı bir şekilde faiz giderleri neden gizlensin!
ÇİFTÇİ Mİ DESTEKLENİYOR RANTİYE Mİ?
Tabi burada 45 milyar lira faiz ödemesi karşısında; ‘çiftçi destekleniyor’, ‘Cumhuriyet tarihinin en büyük desteklerini veriyoruz’ denilerek 2023 yılı bütçesinden çiftçiye verilen 54 milyar TL desteğin ne kadar anlamsız olduğu da ortaya çıkıyor. Düşünün 1 yıl boyunca çiftçiye bütün destekler dahil toplam 54 milyar destek ödemesi yapılırken, sadece TMO, bankalardan kullandığı kredi karşılığında bankalara 45 milyar lira faiz ödüyor! Bu politikalarla gerçekten çiftçi mi destekleniyor yoksa rantiye mi?
Diğer yandan Kurumun stoklar hesabında yer alan 147.688.216.745,99 TL mal bulunuyor. 2023 yılında özel sektörün çiftçiden hububat alımı ile ilgili teşfik edici bir politika ortaya konmadığı için neredeyse çiftçinin bütün ürününü TMO almıştı. Bundan dolayı kurumun stokları adeta dolup taşmıştı. Bir tarafta 90 milyar TL kredi kullanılırken diğer tarafta da stokta 147,6 milyar TL mal birikmesi, kurumun nasıl bir çıkmazın içine sürüklendiğini gözler önüne seriyor.
Özetle yüksek faiz giderinin mevzuatlara aykırı bir şekilde bilonçoda gizlenmesi TMO’da işlerin tıkırında gitmediğini gösteriyor.
TMO’yu denetleyen Sayıştay denetçileri ne iş yapar?
Sayıştay denetçileri bu Kurumu her yıl denetleyerek rapor yazarlar. Sayıştay denetçilerinin belirtmiş olduğumuz konularla ilgili tespitlerini merak ediyoruz.
Sayıştay denetçilerinin TMO’nun verilerini analiz etmemesi ise anlaşılabilir bir durum değildir. Çünkü Sayıştay denetçilerinin işleri bu.
Maalesef bizim anlattıklarımızı Sayıştay denetçileri görmüşte sesini çıkarmamışsa durum çok vahim şayet görmemişlerse durum daha da vahim demektir. Anlayacağınız TMO, kamu kaynaklarını faize vererek batmış durumda. En kötüsü de mali raporlarda faiz ödemesi görülmüyor. Bakalım Bakan Yumaklı bu duruma ne diyecek?
