Öncelikle, transpirasyon (terleme) yani güneş, sıcaklık, ortam nemi ve rüzgar, bitkideki su kaybını etkileyen temel faktörlerdir. Tüm bu koşullara bağlı olarak, domatesin günlük su tüketimi; yetiştirme mevsimine, bitkinin yaşına, ortam sıcak-lığına, toprak yapısına ve hava nemine bağlı olarak değişir. Su; bitkilerin kök, gövde ve yaprakları tarafından alınır ve yapraklardan terleme (Transpirasyonu) yolu ile verilir.
Peki domates kaç günde bir sulanır? Açık havada ve serada domates nasıl sulanır? Kurak bölgede yapılan domates yetiştiriciliğinde sulamada nelere dikkat edilmeli? Damla sulama ile tarla domatesi nasıl sulanmalı? Domates yetiştiriciliğinde verimli bir üretim yapmak için sulama ve bununla birlikte gübrelemedeki hassas detayların ipuçları...
BİTKİYE AZOT VERİLDİKÇE SU İHTİYACI ARTAR
Bitkiye azot verildikçe genel olarak su ihtiyacı da artar. Bu nedenle Azot miktarı arttıkça su miktarı da arttırılmalıdır. Genel olarak her bir ton su ile 100-200 g. arasında azot gelecek şekilde gübreleme yapılmalıdır. Gelişme dönemindeki su eksikliği, verimi azaltır ve çiçek burnu çürüklüğüne neden olur, ayrıca yapraklarda ve meyvelerde genel bir küçülme görülür. Toprağın EC değeri 2'nin altında olmalıdır.
SERA YETİŞTİRİCİLİĞİNDE GÜBRESİZ SULAMA DOMATES ÜRETİMİNDE VERİM VE KALİYETİYİ DÜŞÜRÜYOR
Bilhassa sera yetiştiriciliğinde gübresiz sulamaların verim ve kaliteye olumsuz etkileri bulunmaktadır. Bu nedenle her sulamada mutlaka az da olsa doğru oranlarda gübrede verilmelidir. Sulama suyunun ve ilaçlamada kullanılacak suyun özellikleri, ilaçların etkileri ve gübrelerin bitki tarafından alınması üzerinde de etkilidir.
HAVANIN NEMİNE GÖRE SULAMA MİKTARI ÖNEM TAŞIYOR
Fazla su, bitkilerin gövdelerinde kalınlaşmaya ve yapraklarında genişlemeye neden olur. Böyle bitkilerde verim ve meyve kalitesi düştüğü gibi, hastalıklara dayanıklılıkta azalır. Hava neminin düşük olduğu durumlarda sulamanın arttırılması, hava neminin yüksek olduğu durumlarda ise sulamanın azaltılması daha olumlu sonuç verir.
TARLADA SUYUN GÖLLEŞMESİNİ ÖNLEMEK İÇİN DRENAJ SAĞLANMALI
Tarlada suyun göllenmesini önlemek amacı ile drenaj sağlanmalıdır. Açıkta sırık domates üretiminde, hava neminin düşük olduğu zamanlarda ve havanın rüzgârlı olduğu zamanlarda, bitkideki su kaybı fazla olduğundan sulama sayıları ve verilecek su miktarları arttırılmalıdır. Kültür bitkileri arasında özellikle de meyveleri yenen sebzelerde sulama, tohumların çimlenme devresi, gelişme devresi ve nihayet mahsul devresi olmak üzere başlıca üç esas devrede önemli rol oynar.
DOMATES YETİŞTİRİCİLİĞİNDE SULAM PRENSİPLERİNDE DİKKAT!
Domates yetiştiriciliğinde bitkiler üzerinde ilk meyveler görülünceye kadar sulamadan kaçınmalıdır. Bu devreye kadar çapa yapılır. İlk meyveler görüldükten sonra sulama önem kazanır ve mevcut şartlara göre uygun periyotlarla yeteri kadar sulama yapılmalıdır. Nihayet olgunluk devresine girip hasat başladıktan sonra bu devrede pratik bir kaide olarak her toplamayı takiben mutlaka su verilmelidir. Sulama yapılırken, suyun bitkinin yapraklarına değmemesine özen gösterilmeli yoksa yapraklar çamurlanır ve hastalığa yakalanması kolaylaşır.
KURAK BÖLGELERDE DOMATES KAÇ GÜNDE BİR SULANIR?
Kurak bölge şartlarında domatesin su ihtiyacı genel olarak şöyle bir dağılım gösterir; Mayıs ayında 3 günde bir su, Haziran ayında 2 günde bir su, Temmuz ayında 6 günde 5 su, Ağustos ayında 7 günde 4 su, Eylül ayında haftada bir olmak üzere toplam 18 kez sulanmalıdır.
DAMLA SULAMA İLE DOMATES NASIL SULANMALI?
Domates Bitkisinde Damla Sulama: Tarımsal üretimde sulama en önemli girdilerden birisidir. Su kaynaklarının kısıtlı olması, sanayi ve yerleşim yerlerindeki içme ve kullanma suyu gereksiniminin artması, sulamada kullanılan suyun azalmasına ve kalitenin düşmesine neden olmaktadır. Ayrıca günümüzde, az isçilik ve az enerji kullanımı gerektiren, verim ve kaliteyi artıran sulama yöntem veya sistemlerinin kullanımının önemi her geçen gün artmaktadır. Bu koşulları en fazla sağlayan yöntemlerden birisi de damla sulama yöntemidir. Özellikle sebzelerin sulanmasında en uygun sulama yöntemi olduğu söylenebilir.
DOMATES YETİŞTİRİCİLİĞİNDE İYİ BİR VERİM İÇİN DENGELİ SU VE GÜBRELEME BÜYÜK ÖNEM TAŞIYOR
Domates iyi bir verim için dengeli su ve gübre ister. Maksimum kalite için meyve gelişimi esnasında aşırı sulamadan kaçınılmalıdır. Domates sulamasında en önemli husus meyve kalitesidir. Kritik dönemde fazla veya yetersiz sulama gelişmeyi yavaşlatır ve kaliteyi bozar. Damla sulama yöntemiyle normal sulama suyu miktarından %15 azaltılmasında verim kaybı %20 civarında olmaktadır.
DOMATESİN İLK ÇİÇEKLENME VE MEYVE BAĞLAMA DÖNEMİNDE SU İHTİYACI AZ OLUR
Domatesin ilk çiçeklenme ve meyve bağlama döneminde su ihtiyacının az, meyve bağlayıp hasada kadar olan dönemde ise su ihtiyacının arttığı söylenebilir. Domatesin günlük su tüketimi, iklim koşullarına bağlı olmakla genel olarak, fidelerin şaşırtılmasını takip eden ilk 20 günde 3-4 mm/gün, vejetatif gelişme döneminde 4-5 mm/gün, meyve bağlama ve hasad döneminde 7-8 mm/gün ve mevsim sonunda 5-6 mm/gün civarında olmaktadır. Burada belirtilen birim eşdeğer su derinliğidir. Yani 1 mm su demek, 1 m2 alanda 1 litre suyu ifade eder.
Domates bitkisinin damla sulama ile sulanmasında sistem tasarımı yapılırken, her bitki sırası için ayrı damlama laterali döşenmelidir. Domatesin bitki sıra aralıkları oturak çeşitler için 70 cm, sırık domateste ise yastığa ekim durumunda her bir yastıkta bitki sıra arası 45 cm, her yastık arası da 30 cm olmaktadır. Yanlız aralıklar çapraz olsun.
DAMLA SULAMA SİSTEMİNDE DİKKAT EDİLMESİ GEREKEN HUSUSLAR
Domates sulamasında damlama laterali seçilirken killi ve ağır bünyeli topraklarda damltıcı aralığı 30-40 cm, killi-tın ve kumlu hafif bünyeli topraklarda ise 20-25 cm damlatıcı aralığına sahip lateraller tercih edilmelidir. Damlatıcı debisi olarak 1.2-2.0 L/h debili damlatıcılar tercih edilmeli ve daha yüksek debili damlatıcı kullanımından kaçınılmalıdır. Çünkü damlatıcı debisinin yüksek olması sadece sulama süresini kısaltır ve sistem maliyetini artırır.
Örnek olarak, su tüketiminin en yüksek olduğu dönemde (8 mm/gün), 2 L/h debili ve 20 cm aralıklı damlatıcıların olduğu lateralin kullanıldığı domates sulamasında günlük sulama süresi 25 dakikadır. Eğer sulama aralığı iki gün ise sulama süresi de 50 dakika olmaktadır. Maksimum verimin elde edilebilmesi için, seralarda sulamaların günlük olarak yapılması, açık alanlarda ise sulama aralığının 3 günden fazla olmaması tavsiye edilmektedir.
SALÇALIK DOMATES YETİŞTİRİCİLİĞİNDE SULAMA NASIL YAPILMALI?
Eğer taze tüketim için domates yetiştiriciliği yapılıyorsa sulamalar yukarıda açıklandığı şekilde sık olarak yapılmalıdır. Çünkü sulamaların sık ve yeterli olması durumunda domates meyvesinin büyüklüğü, şekli, meyve suyu ve tadı daha iyi olmakta ancak kuru madde oranı ve asit miktarı düşmektedir. Eğer salçalık domates yetiştiriciliği yapılıyorsa, sulama aralıkları 3-5 gün arasında seçilmelidir. Üretimin amacına bağlı olarak sulama rejimi oluşturulmalıdır.
Domates sulamasında sulamaların sık yapılmasının yanında iyi bir gübreleme programı oluşturularak, mümkünse her sulamada gübreleme yapılacak şekilde planlanması önerilmektedir. Damla sulamada temel amaç bitkinin ihtiyaç duyduğu su ve gübreyi, ihtiyacı kadar ve zamanında vermektir. Su bir bitki besin elementi değil, bitki besin elementlerinin alınması için bir araçtır. Dolayısıyla damla sulamayı “damla gübreleme" olarak da nitelendirmek mümkündür.
