Ümitsizlik Köyüne Gitme; Ümitler Var,
Karanlığa Doğru Yürüme; Güneşler Var.
****Bu haftanın özeti;
Ekonomi, Enflasyon
Dünyada Bir Korku Var. En Kötüsü Henüz Gelmedi mi?
Fırtınanın Gözü: Tayvan
Gübre Kaosu, Gübre Kıtlığı
İklim Değişikliği
Dünyada Mısır Piyasasının Yükselmesinin Nedenleri!
Kuraklığın Buğday ve Arpaya Etkileri
****Ülkemiz tarımında birçok sorunlar var. Bu sorunlar ve çözümleri yıllardır söyleniyor ve yazılıyor. Çözüme odaklı çalışmayı sevmiyoruz. Çözümsüzlüğe daha fazla odaklandığımızdan bir türlü çözümsüzlük havuzundan çıkamıyoruz. Politik, spot, reklam cümlelerle gün geçiriyoruz. Zamanı iyi kullanmıyoruz. Aslında tüm bu sorunları çözmek için potansiyelimiz ve gücümüz bulunmaktadır.
Bugün, Hz. Mevlana’nın güzel bir sözü ile başladım;
Ümitsizlik köyüne gitme; ümitler var,
Karanlığa doğru yürüme; Güneşler var.
****Artık bilmediğimiz bir konu varsa söylenmelidir. Bildiğimiz doğrular varsa susmamalı bunları konuşmalıyız. Şeffaf olmalıyız.
****Son Önlem!
Tarım ve Orman Bakanlığı, Toprak Mahsulleri Ofisi yaklaşık 24 bin ton ham ayçiçeği yağı ithal etti. İthal edilen yağ 2023 yılında teslim edilecek. Bu yıl fiyatların yükseleceği bekleniyor.
****Son İki Sorun!
***Çiğ süt fiyatları artmadı. Yem hammaddesi ithal ediliyor. Fiyatları yüksek olduğundan sütçüler zarar etmeye başlayınca, hayvanlar kesime gitti. Süt azaldı. Fiyatlar yükseldi. Kesimler azaldı. Et fiyatları arttı. İthalat açıldı. Ülkemiz bu döngüye artık alıştı.
***Kırmızı et fiyatı peynir fiyatını yine geçiyor. Çözüm bulunamıyor.
Bu futbol federasyonu ve bu hakemlerle Kırmızıetspor şampiyon olacak. Peynirspor’da ikinciliğe razı gelecek. Ancak birinci yarıyı son sıralarda bitiren Halkspor, Tüketicispor ve Çiftçispor küme düşebilirler.
****Geçen haftalarda pirinç ithalatında gümrük vergisi 31 Ağustos 2023 tarihine kadar sıfırlandı.
****Tarım ülkesinde gıda enflasyonu neden olur?
****Tarım politikaları değişmeli mi?
****Ne deniyor? Dünyada da gıda enflasyonu çok yüksek değil mi? Doğru, ancak bizim bir aylık enflasyon onların bir yıllık enflasyonu kadar olduğu neden söylenmiyor?
Zirai ilacı, gübreyi hatta tohumu dışarıdan alıyoruz. Dışa bağımlı bir ülkeyiz. Bu sorunları çözmek gerekir.
Üretim maliyetleri 2022 yılında çok yükseldi. Bu devam edecek.. Önlemler alınmalıdır.
***Çiftçi para kazanamazsa ne olur? Aç kalırız, aç…
**Piyasa denetiminde başarı neden gelmiyor? Tarım ve Orman Bakanlığı, zabıtalar bu konuyu çözebiliyor mu? Halkın gelir ve eğitim düzeyi mutlaka artmalıdır. Fiyat artışlarının devam ettiği piyasayı, geliri yüksek, eğitimli ve bilinçli tüketici denetler ve çözer. Ayrıca merdiven altı üretim bu ülkenin kanayan yarasıdır.
Talimatla veya her tarım bakanı tarafından değiştirilmeyecek bir tarım politikamız var mı?
Çiftçimiz birleşmeli, politik gücü ve kuvvetli lobisi olmalıdır.
Gübre gibi tarımsal girdilerde daha fazla vergi indirimi yapılmalı ve desteklemeler artırılmalıdır. Gerektiğinde fark ödemeleri yapılmalıdır.
****Öğrenmemiz gerekli bir önemli konu var. Artık beraber çalışmayı ve tarıma bütüncül bakmayı öğrenmeliyiz. Karar verirken sadece üretimi değil, tarımsal sanayi, üretim, pazarlama yani tüm tedarik zincirini düşünülmelidir.
****Tarımsal sorunlardan bahsederken ekonomiden bahsetmek zorundayız. Bu konu çok önemlidir.
Ekonomistler, seçimden sonra ülkemizi daha zor günler bekliyor konusunda birleşiyorlar.
Enflasyon ve faizin düşmesi bekleniyor derken neden borçlanma ertelenmiyor?
Bizde faiz ile enflasyon ilişkisi biraz değişik. Enflasyon yüksek olduğu dönemde borçlanma neden artırılıyor?
Bütçe açığı düşüyorsa borçlanma niçin hızla artıyor? Borçlanmanın da düşmesi gerekmez mi?
Hayat pahalılığı devam ediyor mu?
Fiyatlar neden düşmüyor?
****Gıda Fiyatlarını çok yüksektir. Birçok önlem geçmiş yıllarda alınmaya çalışıldı. Sonuç ortadadır. Neden bu önlemler sonuç vermiyor? Bunun nedeni ekonomi politikaları olabilir mi?
Enflasyon?
Tüketici Fiyat Endeksi (Tüfe) yani Tüketici Enflasyonu bu ay %64,27’ye ve Gıda Enflasyonu %76,8’e düştü.
Bu düşüşün nedeni baz etkisidir. Bunun faizle bir ilgisi bulunmaktadır.
Ayrıca enflasyondaki düşüşü ilaçta, tarım girdilerinde, dövizde, akaryakıtta, gıda, tarım ürünlerinde neden fark edemiyoruz.
Dünyada enflasyonu düşürmenin bir maliyeti vardır. Bu maliyet ne olacaktır? Bu maliyetlerden neden çok korkuyorlar?
Gelişmiş ülkelerin, bu yıl içerisinde resesyon yaşamaları bekleniyor.
**** Baz Etkisi (Base Effect) Nedir?
Faiz indirimleri ile enflasyon düşmedi. Bunun nedeni baz etkisidir diye belirtmiştim.
İki dönem arasındaki değişim hesaplanırken, değişime referans alınan dönemde normalden önemli ölçüde düşük veya yüksek bir gerçekleşme olması durumunda değişim hesaplandığı döneme yansıyan etkiyi ifade etmektedir. Örneğin, 2022 Aralık ayı yıllık enflasyonu hesaplanırken, 2022 yılı Aralık ayı tüketici endeksinin 2021 yılı Aralık ayı tüketici endeksine göre yüzde değişimi alınmaktadır. 2021 yılı Aralık ayında tüketici endeksi normal ortalamalara göre çok daha düşük bir oranda azalmış ise, 2022 yılı Kasım ayında yıllık enflasyonu azaltıcı bir baz etkisi görülecektir.
Enflasyon, 2023 yılında ise baz etkisi ile Ocak, Şubat, Mart ve Nisan aylarında düşecektir. Mayıs Ayında baz etkisi nedeniyle enflasyonun % 40’a düşeceği görülmektedir.
Gelişmiş ülkelerde tek rakamlı enflasyonlar görülürken yüzde 40 az mı?
Gelişmiş ülkeler neden enflasyona bu kadar önem veriyorlar ve korkuyorlar? Enflasyonun getirdiği maliyet ne kadar? Mücadele etmenin maliyeti ne kadar?
Tavukçulukta tedavi yoktur, korunma vardır. Hastalık kümese girdiğinde maliyet yükselir. Çoğu kez o dönem zarar edilir.
Enflasyonda böyle hastalıktır. Mücadele maliyeti enflasyonun getirdiği maliyetten çok fazladır.
Tarımsal işletmeler, mevcut şartlarla nereye kadar dayanacaktır?
Gelişmiş ülkelerin mücadele politikaları genellikle aynıdır. Doğru politika ile başarılı olacaklarının farkındalar.
Benim umudum var. Ülkemiz geçmişte olduğu gibi bu krizden de çıkacaktır. Krizden çıkılmıyorsa yanlış uygulanan politikalarda değişiklik yapılmalıdır.
****Kıtlığın çözümünü zam yapmaktan aranır mı?
****Çözüm, ithal etmek olur mu?
İnadına üretim politikamız nerede?
Tarım Kredi Kooperatiflerindeki zamların sebebi kimdir?
Enflasyonun nedeni, faiz, marketler mi?
Ancak kimse, pahalılık azalacak, tarımda girdiler ve gıda fiyatları düşecek diyemiyor…
****Üretici fiyatları artarken markete denetimi artırma ile gıda fiyatları düşer mi?
****Tarım ile bu kadar sorun varken ilgili otorite neler söyledi, neler söylüyor? Sahada, eylemde çözüm var mı? Geriye doğru bakalım!
*Yeni tarım politikaları üzerinde çalışılıyor.
*Tarıma ne kadar sahip çıkarsak zihinlerde daha kalıcı yerimiz olur!
*Tarımda başıbozukluk var, düzelteceğiz.
*Hayvancılıkta yaşanan sorunlara çocuk benzetmesi yapıldı. Göreve geleli 8 ayı biraz geçti, çocuk 9 ayda doğuyor biliyorsunuz. Biraz beklerseniz bunların hepsinin üstesinden geleceğiz,
*Bir şey bilmediğim için Tarım Bakanlığında gecikmeler oldu!
*Atılacak adımları tartışıyoruz!
*Bu yıl patates para etti önümüzdeki yıl kabak mı eksek sorunlarını bitireceğiz!
*Tarımda dijitalleşme; önce E Tarım olmadı, şimdi Tarım Cebimde uygulaması geldi.
*Kepek fiyatlarından şikâyetçi olan çiftçiye ‘O zaman kepek ekin’ önerisi yapıldı.
*Hazine ve Maliye Bakanlığından buğday arpa rezervi açıklaması!
*Fransa tarımına yapılan hizmetten dolayı “şövalye liyakat nişanı" verildi….
Şaka gibi değil mi?
****Tarım ve jeopolitik değişiklik?
Tarım, çok dalgalı olan ve en ufak bir jeopolitik değişiklikte tersine dönebilecek olan dünya piyasa fiyatlarına tabi olmaya devam ediyor. Bu 2023 yılında çiftçilerin ekonomisi için yıkıcı bir "makas etkisi"ne yol açabilir.
Avrupa, kalıcı bir enerji ve jeopolitik krizle karşı karşıyadır.
****Tarımsal işletmenin uzmanlığı önem kazanıyor. Uzmanlığa göre işletmelerde farklılıklar görülüyor.
****Dünyada bir korku var. En kötüsü henüz gelmedi mi? Yüksek enflasyonun laneti mi?
IMF, küresel ekonomideki zorluklarda "henüz en kötüsünün yaşanmadığını" ve birçok kişi için "2023 yılının durgunluk gibi hissedileceğini" söyledi.
İşlerin 2023 yılında değişebileceğine, işlerin daha kötü olabileceğine dair işaretler var. Temkinli olmaya çalışıyorlar.
Tedarik zincirindeki sorunlar, muhtemelen 2023'ün büyük bir bölümünde devam edeceği bekleniyor.
Gıda, ısınma, ulaşım ve barınma gibi temel ihtiyaçların fiyatları yükselirken, küresel olarak insanların uzun yıllar görülmeyen seviyelerde enflasyon yaşıyorlar. Etkiler daha da kötüye gidebilir.
****Fırtınanın gözü: Tayvan, Çin-ABD geriliminin merkezindedir. Bu fırtına gerçekleşirse ekonomiler ne olur? Bu konudaki endişeleri daha önceki yazılarımda paylaşmıştım.
***Ukrayna'daki savaş 2024'e kadar gıda fiyatlarını etkileyecek. Stagflasyon riskinden bahsediliyor. Enerji fiyatları artacak..
****Gübre kaosu 2023'e kadar sürmesi bekleniyor.
****Gübre kıtlığı, 2023 yılı gıda arzını kısıtlayabilecek..
***İklim değişikliği 2023 yılında bir tehdit olarak beklenmektedir.
Çiftçilerin çoğunluğu 2023'e bakıldığında, 2022'de yaşanan büyük artışlara ek olarak;
Daha yüksek maliyetler,
Büyük girdi maliyet artışları görmeyi,
Üreticiler, ayrıca enflasyonun önümüzdeki yıl çiftçi ailelerinin yaşam maliyetini artırmasını bekliyorlar.
Bu yıl için ürün planları değişiyor. Artan girdi maliyetlerine yanıt olarak önümüzdeki bu yıl daha fazla soya fasulyesi, buğday ve mısır ekimine geçecekler.
Avrupa'da doğalgaz fiyatı savaş öncesindeki seviyesine geri döndü. Rusya-Ukrayna savaşı ile yaşanan artışın tamamı gitti.
****2023 çiftçi ekonomisinin zeminini oluşturacak makro ekonomik koşullar nelerdir? Yaklaşan durgunluk, yüksek enflasyon, artan faiz oranları, Çin ekonomisinin COVID sırasında yeniden açılmasıdır.
****Dünyada Mısır Piyasasının Yükselmesinin Nedenleri!
Ukrayna, 2022'de 2021'e kıyasla yaklaşık %45 daha az mısır üretti, yaklaşık 20 milyon ton düşüş var.
Avrupa ayrıca beklenenden yaklaşık 16-17 milyon ton daha az üretti.
Arjantin şu ana kadar sınırlı yağış aldı ve tahminler kuru havanın en az 2 hafta daha devam edebileceğini gösteriyor. Bu, beklenenden 8-9 milyon ton daha az üretileceği anlamına gelebilir.
Brezilya, Haziran ayında ikinci mahsulü hasat edilene kadar mısır ihraç etmeyi neredeyse bitirdi. Ukrayna'nın savaş nedeniyle lojistik sorunları var. Bu, ABD'yi önümüzdeki 5-6 ay boyunca küresel olarak ana mısır tedarikçisi olarak bırakıyor.
Çin yeniden açılıyor gibi görünüyor, bu da daha fazla yem talebine yol açabilir.
Yem tahminlerinde, yem talebinin daha düşük olacağı tahminlerinde bulunuyor.
Şu anda ABD'de stok kullanım oranı %8,7'dir. Son 6 yılın 5'inde, nihai ABD taşınan stok kullanım oranı %9,2'nin altındayken, Ocak ayında pazar ralli yaptı. Toplanan bu 5 yılın 4'ünde, piyasa değeri %7'nin üzerinde arttı. Bu yıl yaklaşık 50 sentlik bir artış anlamına geliyor.
Genel olarak, çiftçilerin ellerinde yeterli nakit para olduğu görülüyor ve yaz havası hakkında daha fazla şey öğrenilene kadar tahıl satmakla ilgilenmeyebilirler.
La Nina beklenenden daha uzun süre dayanmaya devam ediyor.
**Mısır Piyasasının Düşmesinin Nedenleri
İhracat satışlarının hızı USDA tahmininin oldukça gerisinde, bu da satış artışlarına yol açabilir.
Etanol stokları yüksek ve öğütme oranı düşüyor. Bu, yaklaşan USDA raporlarında azalmalara ve nihai olarak gerçekleştirme artışlarına yol açabilir.
Demiryolu lojistiği, hem ihracat hızına hem de etanol hareketi sorunlarına yol açabilecek kışın zorlu olabilir.
La Nina'nın Şubat ayında sona ermesi bekleniyor, bu da Brezilya'nın Şubat sonunda ekilen ikinci mısır mahsulü için normal hava anlamına gelebilir.
Rusya ve Avustralya, büyük buğday mahsulleri üretti ve emtia, dünya çapında yemde mısırın yerine kullanılabilir.
Dünya ekonomisi ve bunun sonucunda tahıl talebinin düşme potansiyeli konusunda endişeler var.
Çin ekonomisi tecritten çıkarken, bazı insanlar kendi kendini tecrit etmeye devam edebilir ve bu da gıda ve yem talebini birkaç ay daha baskı altında tutabilir.
Çin'in açılmasıyla yeni bir covid varyantının ortaya çıkıp hızla dünyaya yayılabileceği ve her yerde talep sorunlarına neden olabileceğine dair endişeler var.
Sonuç olarak;
Önümüzdeki iki ay boyunca Güney Amerika'nın hava durumu, Çin'in açılması ve küresel talep, fiyatların ilerlemesini etkileyebilecek değişkenlerdir. Ayrıca, 12 Ocak'ta yılın en büyük USDA raporlarından biri, nihai verim ve stok sayılarını sağlayacak ve piyasaya yön verecek.
****İklim değişikliği neden, iklim krizi, kuraklık sonuçtur. Bu konuya daha duyarlı olmak gerekir.
Acaba kuraklığın buğday ve arpaya etkileri nelerdir?
Yağışların az ve etkisiz olmasına bağlı olarak bitki çıkışları istenen miktarda olmaz.
Düşük nem, yüksek sıcaklık dereceleriyle beraber esen samyeli rüzgârları nedeniyle ekilişler bu durumdan olumsuz etkilenir. Bu dönemde havaların da sıcak gitmesi sebebi ile bitkide kuraklık stresi ve kuru alanlarda önemli miktarda verim düşüklükleri yaşanır.
Yaşanan kuraklık nedeniyle, bölge genelinde buğday ve arpa ekilişi hiç hasat edilemeden terkin edilmek zorunda kalır.
Bölge genelinde yaşanan kuraklıktan hububat ekilişleri içerisinde daha erkenci olduğu için en çok arpa ekilişleri etkilenir. Bölgedeki çoğu üretici, erken dönemde arpa ekilişlerini sürerek terkin etmek zorunda kalır.
Beklenen yağışlar geç gelmesi, bitkilerin kardeş yapmamasına ve zayıf gelişmesine, başaklardaki danelerin cılız kalmasına ve bitkilerin o dönemde koltuk vermesine neden olur.
Hava sıcaklığının 0 ºC’ye düşmesi buğday başaklarında kısırlığa neden olur. Başakların uç kısımları dane tutmaz.
Kuraklık sebebiyle hububat ve yem bitkilerinde yeterli ve zamanında çıkış olmadığı görülür.
Yağışlı günlerin arasının uzun olması ve azar azar yağması, etkili bir yağışın gerçekleşmemesi hububatın kardeşlenme dönemini olumsuz etkiler. Kardeş sayısında azalmaya sebep olur. Bitkilerin diğer gelişim evreleri olan sapa kalkma ve dane dolumu dönemlerinde devam eden kuraklık ise bitki boyunun kısa kalmasına, başakçık ve çiçek sayısının azalmasına, danenin oluşmamasına ve sonuçta verimlerin düşük gerçekleşmesine sebep olur.
Yağışları yeterince gerçekleşmediği için ve sıcaklıkların artması ile birlikte ekilişin tamamına yakınında kuraklık stresi yaşanır, bu da verime olumsuz yansır.
Ülkemizde iklim değişikliği nedeniyle çeşit değiştirmeye gidilmesi gereklidir. Çeşit değiştirme nedeniyle verim düşecektir. Buğdaydan vazgeçilemeyeceğine göre verim düşüklüğü için destekleme yapılması gereklidir. Aradaki fark çiftçiye ödenmezse, çiftçi ekim yapmaz…
Dünyadaki gelişmeler yakından izlenmelidir. Kısa, orta ve uzun vadeli bilim ışığında planlarımız, risk planlarımız hazır olmalıdır.
Topraktan, tarımdan, buğdaydan ve vatanımızdan vazgeçemeyiz.
