Birgün gazetesi yazarı Ozon Gündoğdu, ‘Mısır alım fiyatını tekel mi belirledi?’ Başlıklı yazısında çiftçinin tepkisini çeken ve sektörde şok etkisi yapan mısır alım fiyatıyla ilgili çarpıcı bir iddiayı gündeme getirdi.
TMO tarafından açıklanan mısır fiyatının çiftçiyi üzse de nişasta bazlı şeker üreticisi Amerikan şirketi olan Cargill’i ise çok sevindirdiğini belirten Gündoğdu, açıklanan mısır fiyatında da Cargill’in etkin olduğunu iddia etti.
Gündoğdu’nun ‘Mısır alım fiyatını tekel mi belirledi?’ başlıklı yazısında dikkat çeken satırbaşları şöyle…
MISIR ÜRETİMİ DÜNYADA EKİM ALANI BAKIMINDAN İKİNCİ SIRADA!
Hububat grubunda yer alan mısır, dünyada ekim alanı temel alındığında buğdaydan sonra 2’nci sırada. Üretim miktarı temel alındığında buğdayı da geçiyor ve ilk sırada yer alıyor. 2022 yılı itibariyle dünyada 1,1 milyar ton mısır üretimi var. Üretimde başı ABD çekiyor. Bizdeki mısır üretimi 8,5 milyon ton civarında. Peki, ne yapılıyor bunca mısır?
MISIR YAŞ MEYVE SEBZEYE BENZEMİYOR
Nişasta bazlı şeker (NBŞ) üretiminin hammaddesinden bahsediyoruz. Hemen hemen tüm şekerli ürünlerin girdisi mısır. Fakat yalnızca şeker üretimi değil, bitkisel yağ üretiminin de zirvesini mısır oluşturuyor. Sadece insan besini değil, aynı zamanda endüstriyel hayvancılığın yem olarak kullandığı en yaygın ürün.
Bu nedenle, mısır üretimini TMO ile mısır çiftçisi arasındaki bir ilişki olarak değerlendirmek yanlış olur. Mısır, domates, biber, soğan gibi yaş meyve sebze üretimine de benzemez. Yaş meyve sebze stoklanamadığı için fiyatı yerel ölçekte belirlenir.
ABD’DEKİ MISIR FİYATI İLE HİNDİSTAN’DAKİ MISIR FİYATI NASIL OLUYOR DA BİR BİRİNE YAKIN OLUYOR?
Fakat mısır, stoklanabilir bir ürün olması nedeniyle bir emtia olarak borsalarda işlem görür. Kontratlara konu edilir. Fiyat küresel piyasalarda belirlenir. Bu haliyle mısır, altın, gümüş veya kömür gibi bir emtiadır.
Dolayısıyla ABD’deki mısır fiyatı ile Hindistan’daki mısır fiyatı birbirine yakın oluşur. Peki, 6 kıtada çok farklı maliyetlerle üretilen bir ürünün dünyada nasıl tek bir fiyatı olur? Bunu anlamak için hububat sektöründeki tekelleşmeyi bilmek gerekiyor.
MISIRIN ABCD’Sİ
Stratejik önemi bu denli yüksek bu ürünün ticareti de büyük ölçüde tekellerin kontrolünde. Dünya mısır ticaretinin yüzde 70’ini Amerikan menşeili 4 şirket üstleniyor. Bu şirketler, Archer, Bunch, Cargill ve Louis Dreyfus. Baş harflerinden yola çıkarak bu şirketlere ABCD grubu deniyor. 6 kıtada mısır alıyor ve satıyorlar. Fiyatı da onlar belirliyor.
ABCD GRUBUNUN TÜRKİYE’DEKİ TEMSİLCİSİ CARGİLL!
ABCD grubunun Türkiye’ye hâkim olan şirketi Cargill. Cargill, an itibariyle TMO’dan sonra Türkiye’deki en büyük mısır alıcısı konumunda. O halde şunu söylemek yanlış olmaz; TMO mısır fiyatını düşük açıkladığında buna en çok Cargill sevinecektir. Peki, TMO gerçekten düşük fiyat mı açıkladı? Bu soruya cevap verebilmek için mısırın küresel fiyatına bakmak gerekiyor.
TÜRKİYE MISIRDA SÖMÜRGE KONUMUNDA
1,1 milyar tonluk mısır üretiminin 8,5 milyon tonunu Türkiye üstleniyor. Bu haliyle ne fiyatı belirleyebilen bir güç ne de küresel şirketler olan ABCD üzerinde söz sahibi. Mısırın fiyatı, ABCD grubunun kontrolünde belirleniyor ve ulusal ölçekli kurumlar bu fiyatı kendi çiftçilerine dayatıyorlar. Bu kurumların Türkiye ayağını da TMO oluşturuyor. Tam bir emperyalist tezgâh…
TMO’NUN GÖREVİ KÜRESEL TEKELLER TARAFINDAN BELİRLENEN FİYATI YURTİÇİNDE KÜÇÜK ÇİFTÇİYE DAYATMAKTAN İBARET!
TMO’nun görevi, tümüyle küresel bir emtia haline gelmiş, küresel tekeller tarafından belirlenen fiyatı, yurtiçindeki küçük çiftçiye dayatmaktan ibaret. TMO’nun mısır için belirlediği fiyat ton başına 6 bin lira. Bugünkü kurla 220 dolar. Geçen yılki 5 bin 700 TL’lik tutar o günkü kurla 320 dolara karşılık geliyordu. Türkiye’deki mısır fiyatı 1 yılda 100 dolar düşmüş oldu. Bunun nedeni fiyatın dünyada da düşüyor olması.
Rusya’nın Ukrayna’yı işgal girişimi ve Ukrayna limanlarındaki hububata ambargo uygulaması nedeniyle, geçen yıl fiyatlar yükselmişti. Fakat tahıl koridoru ile fiyatlar düşüş trendine girdi. An itibariyle dünya borsalarında mısırın ton fiyatı 200 dolar civarında. TMO’nun açıkladığı 220 dolarlık fiyat küresel tekellerin belirlediği fiyata uygun hatta cazip. Ama şimdilik cazip… TL’de yaşanacak değer kaybı düşünüldüğünde mısır, ABCD grubu için yakın zamanda daha da ucuzlayacaktır.
Bu haliyle, mısır fiyatını TMO açıklamış olabilir ama fiyatı TMO’nun kulağına fısıldayan ABCD’dir.
