Gübre fabrikalarının özelleştirilmesiyle birlikte sektör tamamen büyük firmaların kontrolüne geçerken, Tarım Bakanlığının da piyasada etkin bir denetiminin olmaması bu firmaların sektörde istedikleri gibi at koşturmasına neden oluyor. Çiftçi kuruluşlarının da devre dışı kalması, çiftçiyi pahalı gübre kullanmaya mahkum bırakıyor.
GÜBREDE KİM BU ARACILAR?
Gübre piyasasının yüzde 30’unu elinde bulunduran Tarım Kredi Kooperatiflerinin, GÜBRETAŞ’ın üretmediği gübreyi bile bu firmadan tedarik etmesi gıdada yaşanan aracı sorununun gübre piyasasında yaşandığını gözler önüne seriyor. Bu aracılar yüzünden çiftçi gübreyi en az yüzde 30 daha pahalı kullanırken, Tarım Bakanlığının bu yaşananlar karşısında sessiz kalması dikkat çekiyor. Diğer yandan Pankobirlik ve Trakya Birlik gibi çiftçi kuruluşları mali sorunlarından dolayı gübre piyasasında etkin bir rol alamazken, TÜRKŞEKER TARIM’ın da uygun fiyata çiftçiye gübre tedarik etmek yerine gübre tüccarlığına başlaması manidar bulunuyor.
Milli Gazete'den Sadettin İnan'ın haberine göre, bitkisel üretimde verimliliği etkileyen öğelerin başında gelen gübrede, çiftçi resmen sömürülüyor, Tarım ve Orman Bakanlığı ise gübre bayilerinin depolarına yapılan göstermelik incelemelerle tribünlere oynuyor. Gübrede dünya piyasaları gerekçe gösterilerek, gübre firmaları çiftçinin sırtından büyük karlar elde ederken, piyasadaki denetimsizlik ve kooperatif kuruluşlarının devreye girmemesinden dolayı Türkiye’nin tarımsal üretimine büyük bir darbe vuruluyor.
ÇİFTÇİ KURULUŞLARI DEVRE DIŞI
Gübre firmalarının özelleştirilmesiyle birlikte piyasa tamamen özel şirketlerin kontrolüne geçerken, Tarım Kredi Kooperatifleri, Pankobirlik ve Trakya Birlik gibi önemli çiftçi kuruluşlarının da gübrede etkin olmaması çiftçinin gübreyi pahalı kullanmasına zemin hazırlıyor.
TARIM BAKANLIĞI SORUNLARDAN KOPUK
Gübre piyasasının işleyişinde önemli sorunlar bulunurken, Tarım ve Orman Bakanlığının bu sorunlara neşter vurmak yerine gübre bayilerinin depolarına göstermelik incelemelerde bulunması ise Bakanlığın sorunlardan ne kadar kopuk olduğunu gözler önüne serdi.
ASIL SOYGUN GÖRMEZLİKTEN GELİNİYOR
Gübre şirketleri aylar öncesinden yurt dışından uygun fiyata ithal ettikleri ürünleri güncel fiyat üzerinden çiftçiye sattıkları için tonda 100 ile 150 dolar gibi büyük karlar elde ediyor. Bakanlığın depoları incelemek yerine firmaların ferforma fiyatlarını incelemesi durumunda gübredeki büyük soygun ortaya çıkacak. Ancak Bakanlığın bu konuda bir adım atmaması manidar bulunuyor.
ÇİFTÇİ KURULUŞLARI PASİF DURUMDA
Tarım Kredi Kooperatifleri, Pankobirlik ve Trakya Birlik gibi çiftçi kuruluşlarının en önemli varlık nedenlerinin başında, çiftçiye uygun şartlarda girdi temin etmek olmasına rağmen, Tarım Kredi Kooperatiflerinin Gübretaş’tan dolayı piyasada olmaması, Pankobirlik ve Trakya Birlik gibi çiftçi kuruluşları da mali sorunlarından dolayı yurt dışından uygun fiyata gübre tedarik edemiyorlar.
TÜRKŞEKER’İN KURDUĞU TARIM ŞİRKETİ BİLE GÜBRE TİCARETİ YAPMAYA BAŞLADI!
Gübre piyasasında ciddi sorgulanması gereken gelişmeler yaşanıyor. TÜRKŞEKER’in kurduğu tarım şirketinin sözde çiftçiye uygun girdi temin etmek için ithal ettiği gübrelerin bir kısmını özel gübre firmalarına sattığına yönelik iddialar sektörde şok etkisi yaptı. TÜRKŞEKER’in Tarım A.Ş’nin özel gübre firmalarına gübre satması, iç piyasada gübrenin çiftçi tarafından daha pahalı kullanması anlamına geliyor. Çiftçiyi desteklemek için kurulan bir şirketin bile gübre fiyatlarını yukarı çekecek bir faaliyetin içine girmesi düşündürücü bulunuyor.
TARIM KREDİ GÜBREDE TAMAMEN SEYİRCİ DURUMUNDA!
Türkiye’nin en önemli çiftçi kuruluşu olan Tarım Kredi Kooperatifleri, gübre piyasasını çiftçi lehine regüle etmesi gerekirken, iştiraki olan GÜBRETAŞ ile yapılan tek taraflı bayilik sözleşmesinden dolayı, gübre piyasasında tamamen seyirci konumunda bulunuyor.
BAYİLİK SÖZLEŞMESİ ÇİFTÇİYİ DEĞİL GÜBRETAŞ’I REGÜLE EDİYOR!
Tarım Kredi Kooperatifleri, iştiraki olan GÜBRETAŞ ile rekabet şartlarına aykırı tek taraflı yaptığı bayilik sözleşmesinden dolayı gübre piyasasının yüzde 30’unu tek bir kalemle GÜBRETAŞ’a teslim etmiş durumda. Yapılan bu bayilik sözleşmesinden dolayı Tarım Kredi Kooperatiflerinde GÜBRETAŞ’ın dışında başka firmaların gübreleri satılmazken, kooperatiflerde satılan gübrelerin fiyatlarını da Tarım Kredi Kooperatifleri değil GÜBRETAŞ belirliyor.
TARIM KREDİ DOĞRUDAN TEDARİK ETSE FİYATLAR YÜZDE 30 DÜŞECEK!
Tarım Kredi Kooperatifleri ile GÜBRETAŞ arasındaki Bayilik Sözleşmesi, aslında çiftçinin neden pahalı gübre kullandığını da acı bir şekilde gözler önüne seriyor. Şöyle ki; Tarım Kredi Kooperatifleri, gübre piyasasının yüzde 30’unu elinde bulundurduğu için yurt dışından çok uygun fiyatlara yüklü bir şekilde gübre tedariki yapma imkanı varken bunu bayilik sözleşmesinden dolayı yapmıyor. Sektör yetkililerinin verdiği bilgilere göre Tarım Kredi Kooperatiflerinin sadece böyle bir politika uygulaması durumunda gübre fiyatlarının en az yüzde 30 ucuzlayacağına dikkat çekiliyor. Tarım Kredi Kooperatifleri gübre tedarikini doğrudan kendisi yapmadığı için GÜBRETAŞ’ın bütün maliyetleri de pahalı gübre kullandırılarak çiftçinin sırtına yükleniyor.
GÜBRETAŞ ÜRETMEDİĞİ GÜBREYİ BİLE TARIM KREDİ’YE SATIYOR
Öyle ki, GÜBRETAŞ üretmediği gübreleri bile piyasadan tedarik ederek Tarım Kredi Kooperatiflerine satıyor. Gübre piyasasının yüzde 30’una hitap eden Tarım Kredi Kooperatiflerinin, özellikle üretmediği gübreyi bile GÜBRETAŞ’tan tedarik etmesi, gıdadaki aracılar sorununu gübrede de gündeme getiriyor. Üretilmeyen gübrenin bile GÜBRETAŞ’tan tedarik edilmesi çiftçiye satılan gübrede en az iki firmanın finansman maliyetinin de doğrudan fiyatlara yansıtılması anlamına geliyor. Tarım Kredi Kooperatifleri söz konusu bu gübreleri doğrudan temin etmiş olsa hem çiftçi daha uygun fiyata gübre almış olacak hem de çiftçinin sırtından belli firmaların haksız bir şekilde kazanç elde etmesinin önüne geçilmiş olacak.
GÜBRETAŞ MAHALLE BAKKALINDAN GÜBRE TEDARİK EDİYOR!
Diğer yandan GÜBRETAŞ’ın, gübre sektöründe önemli bir aktör olmasına rağmen yurt dışından doğrudan temin edeceği ürünleri iç piyasadan finansman olarak daha zayıf olan gübre firmalarından tedarik etmesi de dikkat çekiyor. Yani finansman olarak GÜBRETAŞ’tan daha zayıf olan bir firma yurt dışından ithal ettiği ürünü, belli bir karla GÜBRETAŞ’a satıyor. Sektörde bu durum, büyük bir marketin satacağı ürünleri gidip mahalle bakkalından tedarik etmesine benzetilirken, GÜBRETAŞ yönetiminin gübre fiyatlarını artıran bir unsur olan bu politikası sektörde ciddi anlamda sorgulanıyor.
