Öncelikle, BURADAN MALİYE BAKANINA SESLENİYORUM; Tarımda, sorunlar çözülmezse, enflasyon düşmez ve ekonomi düzelmez.
****Çiftçimize tekrar soralım. Enflasyon, pahalılık psikolojik mi? Yoksa gerçekten pahalılık var mı?
***Önce ekonomi ile başlayalım. Ağustos ayında İstanbul’da tüketici fiyatlarının aylık %8,80 artığı ve yıllık %74,15 olduğu açıklandı.
***Sonra ENAG açıkladı. ENAGrup Tüketici Fiyat Endeksi (E-TÜFE) Ağustos ayında %8,59 arttığını, E-TÜFE’nin son 12 aylık artışı %128,05 olarak gerçekleştiğini ve 2023 yılı, Ocak-Ağustos dönemi enflasyon oranı ise %83,96 olduğunu belirtti.
***En son TÜİK açıkladı. Tüketici Fiyat Endeksi(TÜFE), Ağustos 2023 yıllık %58,94, aylık %9,09 arttığını açıkladı.
TÜİK bu sefer ENAG’tan fazla aylık enflasyonu hesaplamış!!!! Bugüne kadar neden ENAG’tan çok daha düşüktü?
****Bütün memurlar borsada, halka arzı takip ediyor. Tek düşünceleri 1-2 bin lira kazanmak olmuş. Bunun nedeni negatif faiz giderek büyüyor ve bunun sonucu olarak borsaya yöneliş artıyor. Çiftçimizde buna yönelirse tarlaya kim gider?
****Açıklanan enflasyon ile hissedilen enflasyon aynımıdır? Bunu da çiftçimize sormak gerekir.
****Dünyada gıda enflasyonu düşüyor. Bizde yükselmeye devam ediyor. Aylık % 8,5 ve yıllık % 73,6 oranındadır. FAO dünyada aylık olarak %1,3 ve yıllık %11,8 olarak açıkladı. Fransa'nın yıllık bazda gıda enflasyonu %12.7 seviyesindedir.
****Üretici, tüketici şaşkın…
Türkiye gibi bir tarım ülkesinde gıdada bu kadar yüksek enflasyon olur mu?
Gıda enflasyonu sıralamasında;
OECD sıralamasında, 1.
G-20 sıralamasında, 2. (1. Arjantin…)
Dünya sıralamasında 4. sıradayız.
****FAO Gıda Fiyat Endeksi Ağustos'ta düştü…(08.09.2023)
Son gelen bilgileri de paylaşalım.
Güçlü arz koşulları, pirinç ve şeker dışındaki uluslararası emtia fiyatlarını aşağıya çekiyor.
Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü'nün (FAO) 08.09.2023 tarihinde yaptığı açıklamaya göre, uluslararası gıda emtia fiyatları, pirinç ve şeker dışındaki temel gıda maddelerinin öncülüğünde Ağustos ayında düştü. FAO Gıda Fiyat Endeksi, Ağustos ayında ortalama 121,4 puanla Temmuz ayına göre yüzde 2,1 düşüşle Mart 2022 zirvesinin yüzde 24 kadar altında gerçekleşti.
**FAO Bitkisel Yağ Fiyat Endeksi Ağustos'ta yüzde 3,1 düştü,
**Dünya ayçiçek yağı fiyatları, küresel ithalat talebinin zayıflaması ve büyük ihracatçılardan gelen bol tekliflerin etkisiyle ay boyunca yaklaşık yüzde 8 düştü,
**Soya yağı için dünya fiyatları, Amerika Birleşik Devletleri'ndeki soya fasulyesi mahsul koşullarının iyileşmesi nedeniyle düştü,
**Palm yağı fiyatları, Güneydoğu Asya'nın önde gelen üretici ülkelerinde mevsimsel olarak artan üretim nedeniyle orta derecede düştü.
**FAO Tahıl Fiyat Endeksi Temmuz ayına göre yüzde 0,7 düştü. Uluslararası buğday fiyatları, birçok önde gelen ihracatçının sezonluk arzındaki artış nedeniyle Ağustos ayında yüzde 3,8 düşerken, Brezilya'daki rekor hasattan elde edilen bol miktarda küresel mısır arzı ve ABD'de hasatın yakında başlaması nedeniyle uluslararası iri taneli tahıl fiyatları yüzde 3,4 düştü.
***FAO Tüm Pirinç Fiyat Endeksi Temmuz ayına göre yüzde 9,8 artarak 15 yılın nominal en yüksek seviyesine ulaştı. Bu durum, dünyanın en büyük pirinç ihracatçısı olan Hindistan'ın Indica beyaz pirinç ihracatına getirdiği yasağın ardından yaşanan ticari aksaklıkları yansıtıyor. Yasağın süresine ilişkin belirsizlik ve ihracat kısıtlamalarına ilişkin endişeler, tedarik zinciri aktörlerinin stokları tutmasına, sözleşmeleri yeniden müzakere etmesine veya fiyat teklifleri yapmayı durdurmasına neden oldu ve böylece ticaretin çoğu küçük hacimlerle ve önceden tamamlanmış satışlarla sınırlı kaldı.
**FAO Et Fiyat Endeksi yüzde 3,0 düştü.
***FAO Şeker Fiyat Endeksi Temmuz ayına göre yüzde 1,3 artış göstererek Ağustos ayında bir yıl önceki değerinin ortalama yüzde 34,1 üzerinde gerçekleşti.
Artışın temel nedeni, El Niño olayının şeker kamışı mahsulleri üzerindeki etkisine ilişkin endişelerin artması, Ağustos ayındaki ortalamanın altında yağışlar ve Tayland'da devam eden kuru hava koşullarıydı. Şu anda Brezilya'da hasat edilen büyük mahsul, düşük etanol fiyatları ve Brezilya Realinin zayıflaması gibi, uluslararası şeker kotasyonları üzerindeki yukarı yönlü baskıyı da sınırladı.
****Bu enflasyonun, sebzenin, meyvenin en bol ayında yani Ağustos Ayında bu kadar yüksek olması birçok olumsuzluklara işaret ediyor. Sonbahar geldi. Okul, yakıt, elektrik, doğalgaz masrafı devreye girecektir. Ürünler azalacak.. Gıda fiyatları yükselecektir. Zor bir sonbahar olacak..
****Buradan Tarım ve Orman Bakanlığını uyarayım. Nüfus artıyor. Ama üretim yeterince artmıyor. Bu gıda fiyatlarını ve ithalatı artıracak. Mazot fiyatı yükselmeye devam ederse nakliye fiyatları daha da yükselecek. Bu gıda fiyatlarına daha fazla etki demektir. Önlem alınız… Kara ve zor günler geliyor…
****Tarımsal sulamada kullanılan elektrik desteğini yıllardır sadece 6 ilimize veriyorsunuz. Bu bir haksız uygulamadır. Diğer illerimizde çiftçilerimiz borcunu zamanında ödediği için suç mu işliyor? O nedenle destekleme almıyor olabilir mi? Bu konuda önceki yazılarımda detaylı bilgi var. Tarım ve Orman Bakanları neden bu işin üzerine gidemiyor? Bu desteklemenin kararı, tebliği bile Resmi Gazete’de neden yayınlanmıyor?
Pirinç ithalatında gümrük vergisi neden 1 Eylül’de %45’e çıkarıldı. Bunun çeltik hasadı ile bir ilişkisi var mı?
Neden makarnalık buğday ithalatına başlandı? Çiftçimizin elindeki makarnalık buğday bitti mi? Herkes üreticisi korurken biz neler yapıyoruz.
****Kimse çiftçimizden fedakarlık beklemesin.. Çiftçimizin fedakârlık yapacak gücü yoktur.
Deprem bölgesindeki çiftçimizin sorunları çözüldü mü? Onları da unutmamak gerekiyor. Seslerini bile duyamıyoruz.
****Tarımsal destekleme politikası değişmiyor. Etki analizleri var mı? Varsa neden paylaşılmıyor? Gübre ve mazot desteği ayni verilecek derken 2023 yılında hangi ürüne verilecek, mazot ve gübre desteği ne kadar olacak?
Önümüzde yıl çiftçilerimiz arpa, mısır, mercimek ve pamuk ekerken çok düşünecek… Önlem alınması gerekiyor. Zaten çiftçimizin yaş ortalaması 58-60’dır. Bu ürünlerde ekilmezse ne olacak?
****Kuraklıktan arılar etkilendi. Arıcılarımızı daha fazla desteklemek gerekecek. Arı sadece bal değildir. Tüm canlıların yaşam kaynağıdır.
***Artık Tarım 4.0’ı, Akıllı Tarımı, Dijital Tarımı, Yapay Zekâyı konuştuğumuz bugünlerde, bu süreç kısaltılmalıdır. Bunun için doğru ve güvenilir veri sorunu çözülmeli, bürokrasi azaltılmalıdır. Alt yapıya (internet hızı, geniş bant..) çok büyük yatırım yapılmalıdır. Yoksa yıllarca sadece konuşuruz.
Bir kez daha belirteceğim;
Bilim ışığında yapısal reformlar yapılmadan,
Zihniyet değişmeden,
Liyakate önem verilmeden,
Geleneksel yönetim modelinden, çağdaş yönetime geçilmeden,
Tarımda sorunları çözmek mümkün değildir.
Kamuda yapısal sorunlardan, düzenlemelerden ve denetleme bahsedilir. Nedense uygulamada bir şey yapılmaz.. Yapılsa, yumurta, pide ve lahmacun konuşulur mu?
Öncelikle kaliteli ve standart üretim artmalıdır. Bu ancak teknoloji kullanarak olabilir. Teknoloji ile daha az girdi kullanılır. Girdi maliyeti azalır. Pazara daha kolay gireriz. Pastadan daha fazla pay alırız.
Girdilerin çoğunun ithal edildiği yani dövizle alındığı unutulmamalıdır.
****Yıllardır üretim planımız yok. Kanunda belirtilen usul ve esasları daha yayınlanmadı… Daha yayınlanacak, plan yapılacak…
Üretim Planlaması ile ilgili usul esaslar hazırlığı ne oldu? Tarım Kanununda bu konu ile değişiklik ancak 2023 yılında Bakan Vahit Kirişçi zamanında yapılmıştı. Yani Üretim Planlaması ile ilgili bir düzenleme 2023 yılına kadar yoktu!!! Bakan 2023 yılında övünerek şunları demişti; "Bu yeni kanunla planlı tarım dönemi başlayacak. Bu, aslında tek başına tarım adına bir devrimdir arkadaşlar... Sormazlar mı? 20 yıldır neden bu düzenleme neden yapılmadı? Üstelik uzun yıllar Tarım Komisyon Başkanı değilmiydiniz?
Şimdi bu düzenlemenin usul ve esasları ile ilgili yönetmelik bekleniyor. Yönetmelik taslağında çiftçi yoktu. Daha önceki yazılarımda bunu ve eksiklikleri belirttim belirttim. Bakalım yönetmelikte çiftçi hatırlanacak mı? Sonra da üretim planlaması yapılacakmış… Tarım politikamız var mı? Hangi tarım politikasına uygun üretim planlaması yapılacak? Birçok eleştiri vardı. Bu düzenleme önemlidir. Ancak düzenlemenin uygulanabilirliği daha önemlidir. Bakanlar ve bürokratlar değişiyor ama çiftçimiz ve halkımız değişmiyor. Cefayı çeken kim? Sefayı sürenler kim?
Orta Vadeli Programın Ekinde (Ek 3) “Öncelikli Reform Alanlarına Yönelik Düzenlemeler” kısmında Planlı Tarımsal Üretim yer almış. 2024 yılında idari düzenlemeler bitirilecekmiş. Bu planlamanın ekonomimize getireceği katma değer hedefleri nelerdir? Bu hedefleri hangi yıl göreceğiz?
İklim değişikliğinde ciddiye almıyoruz. Kuraklığa dayanıklı çeşitlere yönelmiyoruz. Bu çeşitlerde üretimde bir düşüş olabilir. Çiftçimize bu üretimde düşüş nedeniyle bir tarımsal destekleme politikamız yok… İklim değişikliği bizi yönetmeye devam edecek.
Çiftçi nasıl tarımsal üretimi devam ettirir?
Tüketici gıdayı nasıl ucuza satın alacak?
Hayat pahalılığı ne zaman inişe geçecek?
Tarıma bütüncül bakmayı, bir arada ve birlikte çalışmaya ne zaman alışacağız?
****Ancak yine seçim öncelik olacak, çiftçi, tüketici unutulacak ve onlara seçimden sonra söz denecek..
