Traktör seçimlerinde çiftçimizin aklını meşgul eden bazı sorulara açıklık getirmek adına sektörün önemli isimlerinden biri olan Sayın Zekai KUTAN beye bir kez daha danışarak teknik açıdan daha net bilgiler ışığında konuya açıklama getirmek istedik.

Traktör seçimlerimiz 3 ve 4 silindir grubu ile 4 ve 6 silindir üzerinde yoğunlaştığında tercihlerimiz hangi yönde olmalıdır sorusuna açıklık getirmesi üzerine sözü sevgili büyüğüm Zekai KUTAN beye bırakıyorum. 

ÖNCELİKLE PAZARDA GENİŞ YER BULAN 3 SİLİNDİR VE 4 SİLİNDİR MOTORLU TRAKTÖRLERİ ELE ALALALIM

Traktör üreticileri genellikle 75 HP gücündeki traktörlerde 3 silindirli motor kullanmayı tercih etmişler ve traktör kullanıcıları da özellikle yakıt tüketimi açısından avantajlı gördükleri 3 silindirli motora sahip traktörleri benimsemişlerdir.

Ancak zamanla bu eğilim değişmeye başlamış ve tercih ayni güce sahip 4 silindirli motora sahip traktörlere yönelmiştir. Traktör müşterileri arasında ayni güçte 3 silindirli mi yoksa 4 silindirli mi motora sahip traktör almalı sorusu halen devam etmektedir. Bu soruya net bir cevap vermek mümkün değildir.

Zira her iki traktörün artıları, eksileri olduğu gibi kullanım amaçları da farklı olabilmektedir.

Şöyle ki 3 silindirli motorun avantajlı yanları:

-3 silindirli motora sahip traktörlerin yatırım tutarının 4 silindirlilere göre daha düşük olması.

-Bir silindir eksik olması nedeniyle daha kompakt bir traktör ve motor kaputu altında yeterli bir alan sağlanması.

-3 silindirli motorlarda yakıt verimliliğinin daha fazla olması. Bunun nedeni bir silindir eksik olması nedeniyle sürtünme kayıplarının daha az olması ve ayrıca motor ağırlığının azalması.

3 silindirli motorla aynı güçteki 4 silindirli motorun avantajları:

-4 silindirli motor daha dengeli çalışır. 4 silindirli motorda krank milinin her 90 derece dönüşünde güç sağlarken bu 3 silindirlide 120 derecede birdir ve bu durumda her çevrimin 1/3 ünde ateşleme gecikmesi olur. Bu boşluk kendini kaba bir rölanti çalışması ve gürültülü motor çalışması olarak belli eder.

-Yukarıda belirtilen ayni nedenden dolayı krank milinin ateşleme yapılmayan çevrimde tamamen kendi ataleti ile dönüyor olması düşük devirlerde güç ve tork sağlamada zorlanmasına yol açar.

Ancak devir arttıkça yeterli ataletin sağlanmış olması nedeniyle performansı düzelir. 4 silindirli motorda ateşlemede boşluk olmaması nedeniyle düşük devirlerde yüksek devirlerde gösterdiği ayni performansı sağlar.

-Bu konuda söylenebilecek en önemli husus ayni gücü veren 3 silindirli ve 4 silindirli motorlar arasında güç ve tork eğrilerindeki farklılıktır. Şöyle ki 3 silindirli olanlarda başlangıç torku ve maksimum tork daha aşağıda kalabilmektedir. Yani daha büyük motor hacmi daha fazla yakıt sağlanması ve neticesinde daha büyük başlangıç torku ve maksimum tork demektir.

Aşağıdaki şekil.4 veTablo.5 te 3 silindirli ve 60.0 kW gücünde bir motorla yine 4 silindirli 60.5 kW gücünde bir motorun tork ve güç eğrilerindeki farklılık gösterilmektedir.

Yukarıdaki tablo.5 ve şekil.4 deki değerlere bakarak şu değerlendirmeleri yapmak mümkündür:

-Her iki motor maksimum tork değerlerini 1400 d/d da yakalamakla beraber 3 silindirlide maksimum 320 Nm iken 4 silindirlide 352 Nm dir.

-1200 d/d esas alındığında Başlangıç tork değerleri 3 silindirlide 315 Nm iken 4 silindirlide bu 345 Nm dir.

-2200 d/d esas alındığında tork rezervi 3 silindirlide % 23 iken 4 silindirli de % 34 dür.

-1200 d/d esas alındığında 3 silindirlinin gücü 39.6 kW iken 4 silindirlinin gücü 43.4 kW dır.3 silindirli motorun güç eğrisi 4 silindirlinin güç eğrisinin altında bir seyir izlerken ancak 2200 d/d da 3 silindirli olan 60 kW ve 4 silindirli 60.5 kW olan değerleri ile yakınlaşmışlardır.

Sonuç olarak yüklü römorkla kalkışta veya PTO ile çalışmaya başlandığında başlangıç torkunun yüksekliği nedeniyle 4 silindirli motora sahip traktörler daha avantajlı olarak görülüyor.

4 SİLİNDİR VEYA 6 SİLİNDİR MOTORLU TRAKTÖRLERİ İSE ELE ALDIĞIMIZDA

Tarımdaki verimlilik artışı traktörlerde de güç artışını gündeme getirmiştir. Ancak traktör üreticileri daha büyük motorlarla güç ihtiyacını çözmek yerine mevcut motorlarını daha fazla nasıl verimli yapabileceklerine odaklanmışlardır. Yani motor ve traktör boyutlarında herhangi bir değişikliğe gitmeden daha fazla güç elde etme yollarını araştırmaya başlamışlardır.

Başka bir deyişle birim hacim başına güç olarak belirtilen güç yoğunluğunu (Power density) artırma hedeflenmiştir. Aslında senelerdir çiftçiler pek bilinçli olmasa da satın aldıkları traktörleri servise götürüp dizel pompa ayarı ile oynatarak güç artışı sağlamak istemişlerdir. Motor ve aktarma organlarına zarar verebilecek bu uygulama yerine artık modern elektronik yönetimleri ve emisyon standartlarını sağlamak için yapılan ilaveler ve değişiklikler güç artışını güvenilir bir şekilde sağlamıştır.

Güç yoğunluğunu artırmanın diğer yararları şunlardır:

-Stage 4 emisyon seviyesi için yapılanlar traktör maliyetlerini önemli ölçüde artırmıştır. Bu ilave maliyet artışının müşteriye olan yükünü bir nebze karşılayabilmek için daha fazla güç önermek gerekmiştir.

-Büyük bir motorun büyük bir traktör gerektirmesi mevcut altyapıyı kullanmak açısından avantajlı olmayabilir. Yere güç iletmek için yaklaşık 50 Kg/HP gerekmektedir. Bu durumda artan güçten yararlanabilmek için traktörlerin fiziki olarak daha büyük olması ve aynı şekilde ekipmanların da daha büyük olmasını gerekmektedir.

-Özellikle traktör gibi hareketli araçlarda motorlar büyüdükçe emisyon seviyesini korumak daha da zorlaşmaktadır. Bu gelişmelerin bir sonucu olarak geçmişte 6 silindirli bir motordan elde edilen güç artık 4 silindirli daha hafif, boyutları daha küçük bir motordan sağlanabilmektedir. Özellikle 130- 170 HP arası güçlerde traktör müşterilerinin 4 silindirli mi yoksa 6 silindirli mi tercih etmeliyiz sorusu vardır.

-Yukarıda açıklanan 3 ve 4 silindirli motorlara sahip traktörlerde olduğu gibi ayni gücü veren 4 silindirli ve 6 silindirli motorlar arasında güç ve tork eğrileri farklıdır. Şöyle ki 4 silindirli olanlarda başlangıç torku daha aşağıda kalabilmektedir. Yani daha büyük motor hacmi daha fazla yakıt sağlanması ve neticesinde daha büyük başlangıç torku demektir. Motor üreticileri bu sorunu dizel pompa ayarı ile kısmen çözebilmişlerdir.

Aşağıdaki şekil.5 veTablo.6 da 4 silindirli ve 129.4 kW gücünde bir motorla yine 6 silindirli 129.4 kW gücünde bir motorun tork ve güç eğrilerindeki farklılık gösterilmektedir.

Yukarıdaki tablo.6 ve şekil.5 deki değerlere bakarak şu değerlendirmeleri yapmak mümkündür:

-Her iki motor maksimum tork değerlerini 1400 d/d da yakalamakla beraber 4 silindirlide maksimum 750 Nm iken 6 silindirlide 842 Nm dir.

-1200 d/d esas alındığında Başlangıç tork değerleri 4 silindirlide 675 Nm iken 6 silindirlide bu 805 Nm dir.

-2200 d/d esas alındığında tork rezervi 4 silindirlide % 33 iken 6 silindirli de % 50 dir.

-1200 d/d esas alındığında 4 silindirlinin gücü 84.8 kW iken 6 silindirlinin gücü 101.2 kW dır.4 silindirli motorun güç eğrisi 6 silindirlinin güç eğrisinin altında bir seyir izlerken ancak 1900 d/d da 4 silindirli ve 6 silindirli motorların güç eğrisi 129.3 kW ve 129.4 kW olan değerleri ile yakınlaşmışlardır.

Sonuç olarak 4 veya 6 silindirli traktör seçiminde ağırlıklı olarak yapılması istenen iş dikkate alınmalıdır. Patates, havuç gibi sıra bitkisi tarımında, manevra kabiliyeti istenen hayvancılık gibi işlemlerde 4 silindirli traktör tercih nedeni olabilir. Pullukla ağır sürüm yapılan işlemlerde ve özellikle büyük dönerli pulluk kullanılan durumlarda 6 silindirli traktör tercih nedeni olabilir.

170 HP gücünde, aynı dingil açıklığına ve benzer transmisyonlara sahip biri 4 diğeri 6 silindirli traktörlerin 5/18’’ dönerli pullukla yapılan tarla testlerinde 6 silindirli model zorlanmadan işi önce bitirmiştir. Özellikle eğimli arazilerde çalışılırken durum 6 silindirli motora sahip traktörün lehinedir.

Evet, 3 ve 4 silindir ile 4 ve 6 silindir traktör seçimleriniz için aydınlatıcı ve tercihlerinizi kolaylaştırıcı bir katkı sunmuştur umarım yazımız.

Kıymetli katkılarından dolayı Sayın Zekai KUTAN beye tekrar teşekkür ediyorum.