****Devletin Yatırım Programına nasıl proje hazırlanır?
*Hangi mevzuatları bilmek gereklidir?
*Proje teklifi nasıl yapılır?
*Bu projenin bütçesini hazırlamak için analitik bütçeyi bilmek gerekir mi?
*Teklif edilen proje kabul edilirse, nasıl izlenir ve değerlendirilir?
*Nakdi ve fiziki gerçekleşme nasıl takip edilir?
*Bu soruların cevapları daha önceki yazılarımda var.
Kamuda birçok üst düzey görevlisi bu soruların cevabını bilmez. Ancak proje sorumlusu olarak imza atarlar. Kimse için bu konuda önemli değildir. Sonra başarısızlık gelir. Bu böyle gelmiş artık böyle gitmemelidir. Ülkemizin ekonomisi ve tarımının durumu ortadadır.
****Bütçe disiplini en büyük tasarruftur. Kamuda buna kim dikkate alıyor?
Bugün sizlerle kamuda yatırım programında yer alan yatırım projeleri ile bilgi vereceğim.
****Bakan Şimşek, enflasyonu düşürmeye ve pahalılığı azaltmaya çalışıyor. Kaynak yetersizliği nedeniyle vergileri arttırıyor. Zam yapıyor. Tarımsal destekleme bütçesini yeterince attırmıyor. İşçi, memur ve emekliye düşük zam... Üstelik enflasyona ve pahalılığa, memurlar, işçiler, emekliler ve çiftçilerin neden olmuyor...
****Ayrıca tüketicilerden boykot yapmaları isteniyor. Gelişmiş ülkelerde boykotu, eğitim ve gelir düzeyi yüksek, bilinçli tüketiciler yapar. Bu nedenle boykot edenleri de göremiyoruz.
****Bugün Maliye ve Hazine Bakanı Mehmet Şimşek’e ve Tarım ve Orman Bakanı İbrahim Yumaklı’ya hem tasarruf hem de kaynak göstereceğim.
Kamu Yatırım Programı, 5018 Sayılı Kamu Malî Yönetimi Ve Kontrol Kanununa göre, Bütçe Kanunu yürürlüğe girdiği tarihten itibaren (1 Ocak’tan itibaren) on beş gün içinde Cumhurbaşkanı kararıyla Resmî Gazetede yayımlanır.
****2025 Yılı Yatırım Programının Kabulü ve Uygulamasına Dair Karar (Karar Sayısı 9409), 15 Ocak 2025 Tarihli ve 32783 Sayılı 1. Mükerrer Resmî Gazete’ de yayınlandı.
Yukarıdaki soruların cevapları ile bu program incelenmesi ve takip edilmesi gerekir.
****Yatırım Programında neler var? Devletin yatırım programına sunulan, uygun görülen yatırım projeleri ve bu projelerin ödenekleri bulunur. Nasıl bir uygulama yapılacağı belirlenir.
****Kamu kurum kuruluşlarında, üniversitelerde, özellikle merkez teşkilatlarında çalışan yöneticiler ve projelere imza atan yani yürütenler, Bütçe Kanununu, Yatırım Programını, projeleri ve bu konularla ilgi mevzuatları bilmek ve taşra teşkilatları ile paylaşmak zorundadır.
****Proje paydaşları, projeyi, projenin ödeneğini, nerelere kullanacağını bilmiyorsa, o projenin amacından bilgisi yoksa, ödeneğini takip edemiyor ve taşra teşkilatına gerekli bilgileri veremiyorsa, hiç bir proje amacına ulaşamaz. Bu konular; liyakatli, bilgili ve deneyimli yöneticiler ve proje yürütücüleri tarafından kontrol altına alınır.
****Yatırım programında bu yılda tarımla ilgili 20-25 yıllık projeler bulunmaktadır. Bu projeler sunulduğunda yani 20-25 yıl önce etütleri, fizibiliteleri yapılmış, istenen formatta hazırlanarak mülga DPT’ ye sunulmuştu. Bugün nasıl geçerli olur?
Bu projelerle ilgili bağımsız bir birimce izleme değerlendirme yapılsa, nakdi ve fiziki gerçekleşme takip edilse çoğu proje iptal edilir. Ayrıca en az %25-30 tasarruf edilir. Bu tasarruf, ülkemize katma değer sağlayan projelere daha fazla kaynak olur. Ayrıca daha fazla yeni projelerde kabul edilir.
****Böyle projeler yok denebilir. Bu konu ile kısa bir çalışma yapılarak, 20-25 yıl önce yatırım programlarında yer projeler, bu yılın projeleri ile karşılaştırılsın, proje adı aynı olan projeler var mı? Neresi farklı? Eski proje olduğu belli olmasın diye sadece “Başlangıç ve Bitiş Tarihleri” değişik olduğu görülecektir.… O zaman her yıl sadece “Başlangıç ve Bitiş Tarihleri” değiştirilen projelerden inceleme başlatılmalıdır.
****Hatta “Yatırım Programında” yer alan bazı projelerin mülga DPT’ na ilk defa sunulduğu tarih 1979 yılı olabilir mi?
****Ayrıca “Yatırım Programında” bulunan projelerin ödeneklerinin bir kısmı taşraya yani İl ve İlçe Tarım ve Orman Müdürlüklerine gönderilir. Bu projeler ile ilgili bilgiler taşraya verilmediğinden ve havuza düşen ödenekler proje amacı dışında harcanır gider. Böylece projelerden beklenen amaca ulaşılamaz.…
****Bütçe Kanununda, 2025 Yılı Merkezi Yönetim Bütçe Kanunu İcmali (I) Sayılı Cetveli inceleyelim. Bu cetvel, “Genel Bütçeli Kurumlar (Ekonomik Sınıflandırma)” gösterir.
****Genel Bütçeli Kurumların Bütçesi 14.605.800.967.000 TL ve bu bütçenin “Yatırım Bütçesi” ise, yatırımlarla ilgili, Sermaye Giderleri (06) 655.979.232.000 TL ve Sermaye Transferleri (07) 773.450.814.000 TL olup, toplam 1.429.430.046.000 TL’dir.
****Yukarıda belirttiğim gibi bu bütçeden yani 1.429.430.046.000 TL’den en az %25-30 tasarruf edilir. Bu kaynakta, ekonomimize katma değer sağlayan diğer projelerde rahatlıkla kullanılır.
****Tarım ve Orman Bakanlığının 2025 yılında Bütçesi: 438.122.123.000 TL ve bu bütçenin “Yatırım Bütçesi” ise, yatırımlarla ilgili, Sermaye Giderleri (06) 9.829.397.000 TL ve Sermaye Transferleri (07) 173.940.955.000 TL olup, toplam 183.770.352.000 TL’ dir. Genel Bütçeli Kurumların Bütçesinin %12’sidir…
Yukarıda belirttiğim gibi bu bütçeden yani 183.770.352.000 TL’den en az %25-30 tasarruf edilse, tasarruf edilen miktarda yatırım programında ekonomimize katma değer sağlayan diğer projelere aktarılabilir.
****Yatırım Programının içeriğinde neler var?
Örneğin, Tarım Sektöründe 356 Proje bulunmaktadır. Toplam 2025 Yılı Ödeneği 164.102.039.000 TL’ dir.
Bu 356 projenin dağılımı:
****Ülkemizde her konuda tasarruf yapılmalıdır. Burada sadece ülkemizin çıkarları düşünülmelidir.
****Yatırım projeleri bir disiplin altına alınmalıdır.
****Bu konular neden önemlidir? Bu projelerin fiziki ve nakdi gerçekleşme yüzdeleri kağıt üzerinde olmamak koşuluyla ne kadar yüksek olursa ülkemiz ekonomisine getireceği katma değerde o kadar yüksek olur.
****Tarım ve Orman Bakanı Yumaklı, bağımsız bir birim kurar, yatırım programında bulunan projeleri izletip ve değerlendirildiğinde çoğu projeleri iptal ettirir. Yatırım projelerinin ödenek sorununu da çözer.
****Bu sorun bütün kamu kuruluşları için geçerlidir.
****Kamudaki tasarrufu, halkımız görmeli ve izlemelidir. Kamuda ihaleler, teşvikler ve desteklemeler şeffaf olmalıdır. İhaleler canlı internetten yayınlanmalıdır.
****Çözüme odaklı olmalıyız. Konulardan uzaklaştıkça çözüm gelmiyor ve çözümsüzlükle yaşamayı öğreniyoruz.
****Acaba yıllardır kamuda, örneğin tarımda aynı sorunların yıllardır çözümlenmemesinin bir nedeni de yatırım projelerinden beklenen başarıyı göremememiz olabilir mi?
Son söz; “TASARRUF KAMUDAN” başlamalıdır.
