Bakanlığın, 2022 Yılı Merkezi Yönetim Bütçe Kanunu Teklifi İle 2020 Yılı Merkezi Yönetim Kesin Hesap Kanunu Teklifi Türkiye Büyük Millet Meclisi Genel Kurulunda 10.12.2021 Cuma Saat: 11.00’ de görüşülecek.
Bütçe görüşmeleri başladı. Kamu kurum ve kuruluşlarını, üniversiteleri ve yerel yönetimleri (kısmen) ilgilendirir.
*Bazı sorular soralım.
Bütçede 05, 06, 07, 08 nedir?
Arasında nasıl bir fark vardır?
GFS'ye uygun olarak hazırlanan Analitik Bütçe Sınıflandırması nedir?
Bütçenin her aşaması, ilgili paydaşlar tarafından bilinmelidir. Ülkemizin geleceğidir.
Ancak kamuda bu konular daha fazla bilinmelidir.
Bütçesini bilmeyen başarılı olabilir mi?
Başarısızlık aynı zamanda ülkemize zarar verir.
O nedenle bazı sorunlarda çözülemiyor.
Bu konuyu bilmek için bir bilgi birikimi gereklidir.
Ancak okumayı, araştırmayı ve paylaşmayı sevmiyoruz.
**Kamuda bütçenin yasal dayanağı “5018 Sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu’ dur”.
Türkiye’de bütçeler 3 yıllık hazırlanır. Ancak her yıl bütçe kanunu Meclis'ten geçer. Yani Bütçe Kanunu tek yıllık bir kanundur.
Bu Kanunun öncesinde ve sonrasında bazı düzenlemeler vardır.
**2022 Yılı Bütçe hazırlı aşamaları
1- Cumhurbaşkanı Kararı
–– Orta Vadeli Program (2022-2024)’ın Onaylanması Hakkında Karar (Karar Sayısı: 4474)
05 Eylül 2021 Tarihli ve 31589 Sayılı Resmî Gazete 1. Mükerrer
2- 10 Eylül 2021 Tarihli ve 31594 Sayılı Resmî Gazete 1. Mükerrer GENELGE
–– 2022-2024 Dönemi Yatırım Programı Hazırlıkları ile İlgili 2021/19 Sayılı Cumhurbaşkanlığı Genelgesi
3- 10 Eylül 2021 Tarihli ve 31594 Sayılı Resmî Gazete 1. Mükerrer TEBLİĞ
–– 2022-2024 Dönemi Bütçe Çağrısı ve Eki Bütçe Hazırlama Rehberi
*Orta Vadeli Program 05 Eylül 2021 tarihli ve 31589 sayılı Resmî Gazete 1. Mükerrer Sayısında yayınlandı
Bu tabloya göre 2024’de 1 trilyon USD düzeyinde GSYH’ya ulaşıyoruz. 2023’de de kişibaşı gelirde de 10.703 USD’yi aşıyoruz.
Tabii ki önce yola nominal diğer bir ifadeyle cari fiyatlarla GSYH’dan çıkıyoruz. Örneğin 2024’de 10 trilyon 287 milyar TL’lik GSYH hedeflenmiş. Bulunan bu büyüklüğü ortalama USD’ye oranladığımızda 1 trilyon 2 milyar USD düzeyinde GSYH’ya ulaşıyoruz. Buradan anlıyoruz ki 2024’de ortalama USD kuru 10.26 TL olacağı öngörülmüş.
Bu sadece bir tahmindir. Eğer USD kuru daha yüksek veya düşük seyrederse USD cinsinden rakamlar olumlu veya olumsuz yönde değişebilir…
2021’de yüzde 9, 2024’e kadar yüzde 5 civarında büyüme olacak. Büyümede dört yılın ortalaması da yüzde 6.27 civarında gerçekleşecek.
Enflasyon ise 2021’de 16.2, diğer yıllar ise tek haneli rakamlara gerileyecek. Enflasyonda dört yılın ortalaması yüzde 10.4 olacak.
Kişibaşı geliri hesaplarken USD cinsinden GSYH’yı ilgili yılın nüfusuna oranlıyoruz. 2020’de Türkiye’nin nüfusu 83.3; sonra sırasıyla 2021’de 84.4; 2022’de 85.4; 2023’de 86.4 ve 2024’de 87.3 milyon olacak.
**Öncelikle kişibaşı gelir hesapları konusunda mülteciler konusu önemli. İşgücüne genelde “kayıtsız” katılıyor. Ancak bunlar üretiyor, kazanıyor, tüketiyor. Ancak gelir paylaşımında yoklar. Sayıları dikkate alındığında kişibaşı gelir düşecektir.…
*Doğru ve güvenilir rakamlarla doğru ölçümler yapabilirsek sorunları daha iyi görür daha iyi önlemler alabiliriz…
**Yatırım Programı Hazırlıkları ile İlgili Cumhurbaşkanlığı Genelgesi, 10 Eylül 2021 Tarihli ve 31594 Sayılı Resmî Gazete 1. Mükerrer Sayısında yayınlandı. Bu genelge 2022-2024 Dönemi kapsar ve 2021/19 Sayılı Cumhurbaşkanlığı Genelgesidir. Bu genelgenin devamında “2022-2024 Dönemi Yatırım Programı Hazırlama Rehberi bulunmaktadır. Rehberin İçeriğinde ise;
Amaç ve Kapsamı
2022-2024 Yatırım Politikasının Genel Çerçevesi
Yatırım Programı Hazırlama Süreci ve Uyulacak Esaslar
2022-2024 Dönemi Kamu Yatırım Politikası Öncelikleri
Proje Türleri
Proje Parametreleri
Bulunmaktadır.
Aşağıdaki bazı soruların cevabı buradadır;
Yatırım Programı hazırlama süreci
2022 yılı için 1 ABD Doları = 9,2747 olarak kullanılacağı
Sektörel Esaslar Örnek; Tarım/Sulama sektörü, Tarım/Bitkisel Üretim sektörü…
Kamu Sabit Sermaye Yatırım Deflatörleri…
**2022-2024 Bütçe Çağrısı ve Eki Bütçe Hazırlama Rehberi ile ilgili Tebliği 10 Eylül 2021 Tarihli ve 31594 Sayılı Resmî Gazete 1. Mükerrer Sayısında yayınlandı.
Bu rehberde;
Amaç ve Yapı
Bütçe Sistemi ve Bütçe Hazırlık Süreci
Bütçe Sınıflandırılması
222-2024 İdari Bütçe Tekliflerinin Hazırlanmasına İlişkin Genel İlkeler
İdare Bütçe Tekliflerinin Hazırlanması Süreci
Performans Bilgiler
İdare Performans Programı Hazırlama Süreci
Program Kapsamı
Analitik Bütçe Sınıflandırılması
Bulunmaktadır.
**Daha sonra, Merkezî yönetim bütçe kanun teklifi, Cumhurbaşkanı tarafından Türkiye Büyük Millet Meclisine sunuldu.
**Türkiye Büyük Millet Meclisi komisyonlarında görüşüldü. Şimdi Türkiye Büyük Millet Meclisinde görüşülüyor.
**Tarım ve Orman Bakanlığının Bütçesi 2021 yılında 51.518.086.000 TL iken, 2022 Yılı teklifi 64.653.886.000 TL’ dir.
*Tarımsal desteklemelerin dahil olduğu Cari Transferler (05) 2021 yılında 25.818.387.000 TL iken, 2022 Yılında teklif 30.826.910.000 TL olmuştur.
Tarımsal yatırımlara 2021 yılı bütçesi 17.675.026.000 TL iken 2022 teklifi 23.670.088.000 TL’dir.
***2021 Tarım ve Orman Bakanlığına Genel Bütçeli Kurumlara ayrılan bütçeden % 3,87 ödenek verilirken, 2022 teklifinde bu oran % 3,74 olmuştur.
Ülkemizdeki enflasyon ve dövizdeki artış düşünüldüğünde artış yeterli değildir.
**Tarım sektörü yatırım ödeneklerini önemli ölçüde artırılmamıştır.
***Bağımsız bir birim tarafında izleme değerlendirme yapılması gereklidir. Ülkemiz ekonomisine katkısı olmayan yatırım projeleri devam edilmemelidir.
Artık ülkemiz bilim ışığında akıllı tarımsal destekleme modeline geçmeli ve daha fazla bütçe ayrılmalıdır.
Ayrıca tarımsal destekleme bir birimde toplanmalı ve düzenlemeler, değerlendirme ve etki analizi bir birimden yapılmalıdır.
*Tarımsal desteklemeler teknoloji kullanıma daha fazla yönelik olmalıdır.
**Neden akıllı teknoloji kullanmak şarttır? Daha az gübre, su kullanımı, işçilikten tasarruf, zararlıları, hastalıkları daha erken teşhis, daha az zirai ilaç kullanımı sağlanır. Bunun yanında kaliteli ve standart üretim artar. Maliyet düşer. Pazara daha kolay girilir. Pastadan daha fazla pay alınır.
*Tarımı desteklemek amacıyla 2006 yılında çıkan Tarım Kanununun 21. Maddesindeki “Bütçeden ayrılacak kaynak, gayrisafi millî hasılanın yüzde birinden az olamaz” hükmüne rağmen diğer yıllar olduğu gibi bu yılki bütçe teklifinde tarımsal destekler % 1’in altında kalmıştır.
Tarımsal desteklemelerin, Türk Tarımına vermesi istenen katkının olabilmesi için tarımsal destekler Tarım Kanununda belirtilen oranın altında olmamalıdır.
Ayrıca 2021 Yılı Çiftçimiz için zor bir yıl olmuştur. 2022 yılı daha zor olacak beklentisi var. Tarımsal desteklemeler daha erken ödenmelidir. **Çiftçimize tarlaya gitmeden en az % 70 avans şeklinde ödeme yapılmalıdır.
Gelişmiş ülkelerde enflasyonda, mazotta, gübrede yani girdilerde 2022 yılında artacağı beklenmektedir.
Ayrıca dövizin yükselmesi çiftçimizi olumsuz etkilemektedir.
**Son olarak, tarımda yeni politikalara, düzenlemelere ihtiyaç var. Örneğin gübre politikamız değişmeli mi? Nasıl olmalı? Tarımımızın düşük emisyonlu tarıma ve döngüsel tarıma doğru ilerlemesini, su kalitesini daha da iyileştirmesini, sera gazı ve nitrojen emisyonlarını azaltmasını sağlayacak geleceğe yönelik bir gübre politikası oluşturulmalıdır. Yeni gübre politikası basitleştirilmeli, ancak aynı zamanda tarım şirketlerinin çeşitliliğinin de hakkını vermelidir. Ayrıca tarım sektörünü karakterize eden yenilikçi güce katkıda bulunmalı ve iyi su kalitesi ve sağlıklı toprak sağlamalıdır. Uzun vadeli politika olmalıdır.
**Yukarıdaki düzenlemeler incelendiğinde tarıma ayrılan bütçe ile 2022 yılı için beklenen hedeflere ulaşmak mümkün görülmemektedir.
**Ülkemiz, üretmekten, topraktan, buğdaydan ve tarımdan vazgeçemez.
O nedenle, Mecliste önergelerle tarıma ayrılan bütçe artırılmalıdır.
