Tarım Ve Orta Vadeli Program
Orta Vadeli Program (2023-2025)’ın Onaylanması Hakkında Karar (Karar Sayısı: 6003), 04 Eylül 2022 Tarihli ve 31943 Sayılı Resmî Gazete 1. Mükerrer sayısında yayınlandı.
Cumhurbaşkanlığı merkezî yönetim bütçe kanunu teklifini hazırlar ve bu amaçla ilgili kamu idareleri arasında koordinasyonu sağlar.
Merkezî yönetim bütçesinin hazırlanma süreci, Cumhurbaşkanı tarafından en geç Eylül ayının ilk haftası sonuna kadar kalkınma planları, stratejik planlar ve genel ekonomik koşulların gerekleri doğrultusunda makro politikaları, ilkeleri, hedef ve gösterge niteliğindeki temel ekonomik büyüklükleri de kapsayacak şekilde onaylanan orta vadeli programın Resmî Gazete’de yayımlanması ile başlar.
Orta vadeli program ile uyumlu olmak üzere, gelecek üç yıla ilişkin toplam gelir ve gider tahminleri ile birlikte hedef açık ve borçlanma durumu ile kamu idarelerinin ödenek teklif tavanlarını içeren ve Cumhurbaşkanı tarafından onaylanan orta vadeli malî plan, en geç Eylül ayının onbeşine kadar Resmî Gazete’de yayımlanır.
Bu doğrultuda, kamu idarelerinin bütçe tekliflerini ve yatırım programını hazırlama sürecini yönlendirmek üzere; Bütçe Çağrısı ve eki Bütçe Hazırlama Rehberi ile Yatırım Genelgesi ve eki Yatırım Programı Hazırlama Rehberi Cumhurbaşkanlığı tarafından hazırlanarak en geç Eylül ayının onbeşine kadar Resmî Gazete’de yayımlanır.
Bütçe Hazırlama Rehberi ile Yatırım Programı Hazırlama Rehberi, bütçe tekliflerinin hazırlanmasına esas olmak üzere, kamu idarelerince uyulması gereken genel ilkeleri, nesnel ve ölçülebilir standartları, hesaplama yöntemlerini, bunlara ilişkin olarak kullanılacak cetvel ve tablo örneklerini ve diğer bilgileri içerir.
***Cumhurbaşkanı Kararı ( Karar Sayısı 6003); Hazine ve Maliye Bakanlığı ve Strateji ve Bütçe Başkanlığınca hazırlanan “Orta Vadeli Program (2023-2025)”ın onaylanmasına, 5018 Sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanununun 16 ncı madde gereğince karar verilmiştir.
***Programda neler var?
Dünya ve Türkiye Ekonomisinde Gelişmeler
Dünya ekonomisi
Türkiye Ekonomisi (Büyüme, istihdam, fiyat istikrarı, ödemeler dengesi, finansal istikrar, kamu maliyesi)
Makroekonomik hedefler ve politikalar (Büyüme, yeşil dönüşüm, istihdam, fiyat istikrarı, ödemeler dengesi, finansal dengesi, finansal istikrar, kamu maliyesi)
***En son ödenek teklif tavanları sunulmuş.
Programda, ekonomik büyüme tahmini 2022 ve 2023 yılları için yüzde 5, 2024 ve 2025 yılları için yüzde 5,5,
Yıl sonu tüketici enflasyonu tahminleri 2022 için yüzde 65, 2023 için yüzde 24,9, 2024 için yüzde 13,8, 2025 için yüzde 9,9,
Cari işlemler açığının milli gelire oranı tahminleri, 2022 için yüzde -5,9, 2023 için yüzde -2,5, 2024 için yüzde -1,4, 2025 için yüzde -0,9,
OVP'de 2022 için ortalama dolar/TL tahmini 16.62, 2023 için 21.52, 2024 için 24.62, 2025 için ise 25.77 olarak açıklandı.
***Acaba tarımla ilgili neler var?
Kısaca özetleyeyim.
****Makroekonomik Hedefler Ve Politikalar
***Yeşil Dönüşüm
Politika ve Tedbirler
Yeşil dönüşüm altyapının oluşturulması için tarım sektöründe yeşil teknoloji Ar-Ge projeleri desteklenmeye devam edilecek, yeşil hidrojen ve enerji depolama gibi emisyon azaltılmasına katkı sağlayan teknolojilerin yatırım ekosistemi geliştirilecektir.
İklim değişikliğinin oluşturacağı olumsuz etkilerden, ülkemiz tarımını ve çiftçilerimizi korumak için tarım sigortasının koruma altına aldığı ürünler ve riskler bazında kapsamı genişletilecektir.
***İsdihdam
Tarım, savunma sanayi, yapay zeka, siber güvenlik, temiz ve sürdürülebilir enerji, havacılık ve uzay teknolojileri alanlarında nitelikli işgücü yetiştirmeye yönelik sektörle iş birliği çalışmaları gerçekleştirilecektir.
***Fiyat istikrarı
Başta tohum, gübre, yem, mazot ve ilaç olmak üzere tarımda girdi maliyetlerinin azaltılması, finansman yükünü hafifletici, teknoloji odaklı dönüşümü sağlayıcı programlar uygulanması ve stratejik tarım ürünlerinde hedef yeterlilik oranlarında üretimin tesis edilmesi suretiyle gıda arz güvenliği sağlanacak, çiftçi gelirlerinin üretimin sürdürülebilirliği temin edecek şekilde belirlenmesine devam edilecektir.
Tarımsal destekler üretimde verimliliği ve kaliteyi artıracak şekilde tahsis edilecek, etkin olmayan destekleme uygulamaları sona erdirilecektir.
Fiyat istikrarını desteklemek üzere gıda ve tarım ürünleri stok takip sistemi oluşturulacak ve gıda ürünleri depolarında izlenebilirlik artırılacaktır.
Dijital tarım uygulamaları kapsamında, uydu, telsiz haberleşme ağları, hava araçları, yapay zeka, veri bilimi ve yoğun teknoloji kullanımı ile tahminler yapılacak, veri ve modelleme kalitesi artırılarak üretim planlaması yapılacaktır.
Sürdürebilirlik kapsamında meraların ıslahı ve korunması çalışmalarına hız verilecektir.
Küçük aile işletmelerinin kırsaldaki varlığı ve tarımsal üretime katkılarını artırmak için hayvan verimini artıracak şekilde ahır ve ağılların ıslahı gerçekleştirilecektir.
****Bunları neden anlatmaya çalıştım.
Kamu kurum ve kuruluşlarında çalışanlara düşen çok büyük görevler var.
- Harcanan her kuruşun nereden geldiğini bilmeli ve hesabını vermeli,
- Projelerin amacına ulaşması için gerekli her türlü katkıyı sunmalı,
- Projelerden ülkemiz ekonomisine sağlanacak katma değeri kazandırmalı,
- Bu konuları bilmeden yatırım projeleri hakkında yorum yapmaktan kaçınmalı,
- Ülkemizde yatırım projelerden beklenen sonuçları almak için bu konuları bilmeliyiz.
- En kötüsü, bana ne projeden, bana ne bütçesinden diye düşünmemeliyiz.
Ülkemizin geleceğini düşünmeli ve kısaca “TAŞIN ALTINA ELİMİZİ KOYMALIYIZ”.
Son olarak kamu kurum ve kuruluşlarında, yerel yönetimlerde ve üniversitelerde her yöneticinin, her proje uygulayanın bu konuları ve Analitik bütçeyi bilmesi gerekmektedir.
Bu konuda bütçeyi muhasebe bütçesi ile karıştırmamak gerekir.
Tarım ve Orman Bakanlığının, 2023 Yılı Bütçesi Ödenek Teklif Tavanı 80.295.454.000 TL olup, Cari Transferlerin (05) 55.600.563.000 TL, Sermaye Giderlerinde (06) 3.300.000.000 TL, Sermaye Transferlerinde (07) 505.952.000 TL’ dir. Toplam yatırım teklif tavanı ise (06+07) 3.805.932.000 TL’dir.
****Tarımda düzenleme ve destekleme!
Kamuda mevzuatın önemini anlatmaya gerek yok. Zaten hep söylerim anlattığım bir konunun yasal dayanağı sorun, bunu gösterirsem inanın, sizde bana anlattığını konunun yasal dayanağını gösterirseniz inanır ve teşekkür ederim. Bir mevzuat tanımını tekrar sizlerle yine paylaşacağım.
Mevzuat; arabayı arkaya kaçırdığında dikiz aynasından bakmaktır. Yani araba gidiyorsa mevzuata yasal dayanağa gerek yoktur. Böyle bir şey olur mu?
Ayrıca hepimiz örneğin; uygun mütalaa edilmektedir, kanaatindeyim veya uygun olacağı değerlendirilmektedir ile anlatılmak istenenleri biliyoruz.
Peki mevzuat kolay hazırlanır mı?
****Moda yönerge!
****Devletimizin düzenlemeleri nasıl hazırlayacağı bellidir. Mevzuat Hazırlama Usul Ve Esasları Hakkında Yönetmelik çerçevesinde hazırlanır. Kurum içi ve kurum dışı görüşler alınır. Resmi Gazete’ de yayınlanır. Son yıllarda yönerge ile düzenlemeler yapılıyor. Kimsenin bilgisi olmuyor. Bu bakanlığın iç sorunudur o nedenle bu yönetmenliğe uymuyoruz denebilir.
****Bakanlığın konu bazında yapılanması gerektiğini yıllardır söylüyoruz. Yapılanların yapılanma değil, yapılandırma, reorganizasyon olduğunu, daha hantal bir yapının oluşacağını yıllardır söyleniyor ve sorunlar çözülemiyor. Acaba bu yönergelerde katkıları olanlar taşra teşkilatında, ilçe müdürlüklerinde altı ay çalışsalar durumu oradan da görebilseler.
Bir yönerge ile “Merkez Teşkilatı Birimlerinin Görev, Yetki ve Sorumlulukları” konusunda değişiklik yapıldı.
Bir Genel Müdürlüğe bağlı 17 (Onyedi) başkanlık oldu. Başarı gelebilir mi? Nasıl bir başarı yakalanır? Küçük bir bakanlık olmuş..
Hangi yasal düzenlemede, hangi yasal dayanakta yönerge hazırlama usul ve esasları bulunmaktadır? Artık, “Yönergelerden” vazgeçilmelidir. Düzenlemeler “Mevzuat Hazırlama Usul ve Esasları Hakkında Yönetmelik” çerçevesinde hazırlanmalıdır.
Ayrıca örneğin hayvancılıkla ilgili kaç ayrı genel müdürlük var? Üretimi, hastalığı, yemi, araştırması, örgütlenmesi, ithalatı, desteklenmesi, kredi verenler, et ve süt gibi konular hangi genel müdürlüklerin görevleri arasındadır? Bu bitkisel üretimde de aynıdır.
Bu konularda yatırım yapacak bir yatırımcı kaç kapı dolaşacaktır?
**Sorun yapısaldır. Çözüm, bilim ışığında konu bazında yapılanmadır.
***Hepimiz, “Multidisipliner Yaklaşım (Bir Arada), İnterdisipliner Yaklaşım (Birlikte)” çalışmaya artık alışmalıyız.
****Artık Bakanlığın küçülmesi sadece düzenleme ve denetleme görevlerini yerine getirmesi, diğer görevlerin de STK’rı tarafından yerine getirmesi gerekiyor. Bugünkü STK’la hiçbir şey olmayacağını kanaatindeyim.. Onlarda bilim ışığında yapısal reformlar yapmak zorundalar.
****Tarımsal Destekler!
Tarımsal desteklerin nasıl verileceği bellidir. Önce Cumhurbaşkanlığı Kararı Resmi Gazete’ de yayınlanır. Daha sonra tebliğ yayınlanır. (Sadece tarımsal sulamada kullanılan elektrik desteklemesi 6 ilimize 5 yıl boyunca verildi. Bu desteklenmenin kararı ve tebliği yayınlanmadı.) Sonra işlemler yapılır.. Bu süreç ortalama bir yıldır. Ortalama bir yıl sonra hazinenin nakit akışı planına göre, desteklemeleri çiftçimiz alabilirler.
***Her hafta ilan edilen ödemelerin konusuna göre karar ve tebliğine bakılırsa bu durum görülebilir.
Tarımsal desteklemeler bir birimde toplanmalı ve bağımsız bir birim tarafından izlenmeli değerlendirtmelidir. Etki analizleri yapılmalıdır.
***Ayrıca Tarımsal Destekler yıllık değil en az 6 (Altı) yıl olarak açıklanmalıdır. Çiftçimiz ona göre önünü görmeli, planlama yapmalıdır.
***Artık Tarım 4.0’ı, Akıllı Tarımı, Dijital Tarımı, Yapay Zekayı konuştuğumuz bugünlerde bu süreç kısaltılmalıdır. Bunun için doğru ve güvenilir veri sorunu çözülmeli, bürokrasi azaltılmalıdır.
Bir kez daha belirteceğim;
Bilim ışığında yapısal reformlar yapılmadan,
Zihniyet değişmeden,
Liyakate önem verilmeden,
Geleneksel yönetim modelinden, çağdaş yönetime geçilmeden,
Tarımda diğer sorunları çözmek mümkün değildir.
Kamuda yapısal sorunlardan bahsedilir. Nedense uygulamada bir şey yapılmaz..
Bu konuda potansiyelimiz ve gücümüz var.
O nedenle umutluyum.
Tek amaç üzüm yemek olsun…
****Ancak yine seçimden sonraya kalacak kanaatindeyim.
