Nerede kalmıştık?
****1000 Köye 1000 Tarım Gönüllüsü Projesi!
****Köy Merkezli Tarımsal Üretime Destek Projesi (KÖYMER)!
****Tarımsal Yayım ve Danışmanlık!
****Tarımsal Yayımı Geliştirme Projesi (TAR-GEL)!
****Şimdide, Tarım Müşaviri ve Yeminli Tarım Müşavirliği!!!
****Bu konuya geçmeden önce gelişmiş ülkelerde Tarım Bakanlıkları genellikle sadece denetleme ve düzenleme görevini yerine getiriyor. Diğer görevleri kimler yerine getiriyor, nasıl yapılıyor ve başarı nasıl geliyor? Bu konular araştırılmalı, bilim ışığında planlı ve projeli bir çalışma olmalıdır.
Gelişmiş ülkelerde başarı yapıdan, sistemden kaynaklanıyor. Yapısal reformlar yapılıyor. Zihniyet değişiyor. Liyakate önem veriliyor. Geleneksel yönetimden çağdaş yönetime geçiliyor. Daha önemlisi bilim ve kaliteli eğitim hep birinci planda yer alıyor.
Israrla, benim projem, ben bilirim, benden başkasının düşüncesi yalan ve yanlıştır, benim söylediğim doğrudur denilmiyor. Bütüncül bakılıyor. Hem birlikte çalışılıp, kararlar alınıyor. İşlerine gelirse bak AB de böyle, işlerine gelmezse hep AB’mi uyacağız denilmiyor. Okunuyor, araştırılıyor ve paylaşılıyor. Özellikle bu çalışmalarda imzası, parafı yani sorumluluğu olanların sesi duyuluyor. Bunun dışında, imzası ve parafı olmayan sorumluluk almayan danışmanların sesi çıkmıyor. Hiç kimse bir olumsuzlukta en kolay yolu seçemiyor; Benim imzam, parafım yok ve bu konuda katkım olmadı, haberim yok diyemiyor.
Bu konularda, kimin politik gücü, kuvvetli lobisi varsa düzenlemeler onu göstermiyor. Gelen olumlu veya olumsuz görüşlerde bu süzgeçten geçmiyor.
Tarım Müşaviri ve Yeminli Tarım Müşavirliği konusu daha önceleri gündeme gelmişti. Şimdi tekrar gündeme geliyor.
Bu konu bilim ışığında, projeli çalışılmalıdır. Etki ve ekonomik analizleri ve bütçesi olmalıdır. Ayağı yere basmalıdır. Yukarıdaki uyarılarım dikkate alınmalıdır.
Bazı sorular soralım?
Örneğin, önemli bir konu olan gıdayı ele alalım.
Gıda denetimi özelleştirilebilinir mi?
Gıda müşavirliği AB var mı? (Yok, resmi otorite yapıyor.)
Bu nedenle, Devletin asli ve sürekli yapması gereken resmi bir işlem, özel kişi ve kuruluşlara devredilmemelidir. Bunun dışında görevler üstünde durulmalıdır.
Gıda çoklu disiplinli bir sistemdir. Belirli bir meslek grubunun tekelinde olabilir mi?
Bu kapsamda, halk sağlığı ve ülke itibarının korunması, haksız rekabetin önlenmesi, tüketicinin korunması ve bilimsel yaklaşımların önde tutulması gereken önemli kriterler olmalıdır.
Gıdanın dışındaki konular çok iyi araştırılmalıdır.
Tarım Müşaviri ve Yeminli Tarım Müşavirliği hangi ülkelerde var? Mevzuatları nasıl? AB’de ve tarımı gelişmiş ülkelerde bu uygulama var mı, varsa nasıl bir uygulama içerisindeler?
Bir konuda iyi bir uzman olabilirsiniz ancak mevzuat hazırlama da ayrı bir uzmanlık isteyen bir konudur. O nedenle tüm uzman paydaşların beraber çalışması gerekmektedir.
Yukarıda belirttiğim projeler, son 20 yılda uygulamaya geçirildi. Bunlardan bazıları kaldırıldı. Bu projeler masaya tekrar yatırılmalıdır. Bu konularda sahada çalışanların anlatacak çok pratikleri var. Neler yaşadılar, neler yaşıyorlar. Bu tecrübelerden yararlanılmalıdır. Swot analizleri yapılmalıdır. Güçlü yönler, zayıf yönler, fırsatlar ve tehditler ortaya konmalıdır.
Bu çalışma içinde sık sık swot analizleri yapılmalıdır.
****Bir öneri getiren, bilim ışığında gerekçelerini ortaya koymalıdır.
Ayrıca müşavirlik ve tarımsal danışmanlık konusunda kim işyeri açıyorsa, Ticaret Sicil Gazetesinde bunlar tanımlanmalıdır.
Herkes bu işleri yapmamalıdır. Şu anda bakanlıktan destek almayan herkes tarımda danışmanlık yapıyor. Bakanlıktan destek almadığı içinde bu işleri kimler yapıyor belli değildir.
Ayrıca sadece imza atan sorun yaşamasın.. Sorumluluğa firma sahipleri ortak olsun..
Bu konu ile hazırlanan taslak mutlaka paydaşlarla paylaşılmalıdır. Uluslararası yaklaşımlara uyumlu, bilimsel çerçevede hazırlanmalıdır.
Her zaman yazıyorum tekrar yazacağım. Amaç üzüm yemek olmalıdır.
*****Vuca ve Tarım!!
****Vuca dünyasında; artık “ben” yok, “biz” var. Bu kuvvetli ve dinmeyecek fırtınada bir başına olamazsın, ekibin ile kol kola, ortak aklı ve gücü kullanarak ilerleyecek ve hayatta kalacaksın.”(İpek Aral)
Hızlı gitmek istiyorsan, yalnız git. Eğer uzaklara gitmek istiyorsan, bir takıma ihtiyacın var.(John Vooden)
****Öncelikle “VUCA” nedir?
VUCA terimi ilk olarak 1998' de Amerika Birleşik Devletleri Savaş Koleji'nin bir raporunda ortaya çıktı. Soğuk Savaş’ın bitmesi ve asimetrik tehditlerin ortaya çıkması neticesinde yeni güvenlik ortamını tanımlamak için ABD ordusu tarafından ortaya atıldı.
Günümüzde bu terim çoğunlukla bazı idarecinin karşı karşıya olduğu zorlu piyasa ortamını tanımlamak, başarılı liderlik etmek için kullanılır.
VUCA dünyasının dört zorluğunun şirketleri nasıl etkilediğini anlamak ve yönetimsel olarak gerekli önlemleri almak gerekiyor.
****VUCA, İngilizce dört kelimenin baş harflerinden oluşur.
Volatility – oynak, değişkenlik
Uncertainity – belirsiz, belirsizlik
Complexity – karmaşık, karmaşıklık
Ambiguity – bulanık, muğlaklık
VUCA dünyasının yaratacağı sıkıntılara çözüm olacak şekilde yeni, alternatif VUCA akronimini de ortaya çıktı. Buna VUCA 2.0’ da deniyor.
Vision – vizyon
Understanding – anlamak, esneklik
Clarity – açıklık, şeffaflık
Agility – çeviklik
VUCA’ yı biraz açmakta yarar var.
Volatility (DEĞİŞKENLİK): Pazar/piyasa ortamı sık sık ve kapsamlı bir şekilde değişir.
Uncertainty (BELİRSİZLİK): Gelecekteki pazar gelişmeleri tahmin edilemez, öngörülemez.
Complexity (KARMAŞIKLIK): Ekonomik çevre bilinmeyen birçok unsurdan oluşur.
Ambiguity (MUĞLAKLIK): Bilgi farklı şekillerde yorumlanabilir, anlam belirsizliği taşır.
****Bu konuların tarımla ilgisi kısaca nedir?
**Tarımsal piyasa ortamında sık ve güçlü dalgalanmalar olur. Sözkonusu değişikliklerin çoğu yeni teknolojiler, politik düzenlemeler, kültürel trendler ve iklim değişikliğinden kaynaklanır. Bunlarda nitekim beraberinde yeni ticari rakipler, ikame ürünler ve çok daha kısa mamul yaşam evreleri getirir.
**Tarım sektöründe çok kısa sürede kararlar alınmak zorunda kalınıyor. Bazen yapılan piyasa analizleri doğru çıkmıyor. Belirsizlik ve şüphecilik artıyor. Bu nedenle değişikliklere daha hızlı tepki vermek gayretinde olan VUCA dünyasındaki çiftçiler, tarımsal şirketler, büyük bir baskıya maruz kalıyorlar.
****Artık tarımsal işletmelerin, cevaplaması gereken sorular bulunuyor.
Bu iş modelimiz ne kadar işleyecek veya bize ne kadar para kazandıracak?
- Hangi teknolojilere yönelmemiz ve yatırım yapmamız gerekiyor?
- Kendimizi daha ucuz üretim ülkelerinde faal olan küresel rakiplerden nasıl farklılaştırabiliriz?
- Müşterilerimize vadettiğimiz değer önerisini hangi personel profilleriyle elde edebiliriz?
*** Yeni teknolojiler, yeni politik düzenlemeler, küreselleşmiş pazarlar, yeni rakipler, değişen müşteri gereksinimleri VUCA dünyasındaki değişiklikler, artık kontrol ve yönetimi çok güçleştiriyor. Çok yönlü ve çeşitli gelişmelerin sebep ve sonuçlarını kavramak her geçen gün daha da zorlaşıyor.
***VUCA dünyasında muğlaklık, bilginin belirsizliği anlamına gelir. Ayni bilgi çok farklı şekillerde yorumlanabilir ve bundan dolayı çoklu anlam belirsizliği taşır.
Genellikle VUCA dünyasında ÇÖZÜM ÖNERİLERİ aşağıdadır.
- Perspektifleri değiştirin ve VUCA dünyasını anlayın.
- Empati kurun ve VUCA dünyasında netliği ve şeffaflığı sağlayın.
- Çevik ekiplerle VUCA dünyası karmaşıklığına karşı koyun.
****Özetlemek gerekirse;
Değişkenlik için Vizyon
Belirsizlik için Esneklik
Karmaşıklık için Şeffaflık
Muğlaklık için Çeviklik
****Ülkemiz ekonomisinde tarım sektörünün önemi bellidir. Tarım sektörü diğer sektörlerden daha yıkıcı olabilir. Tarım sektörümüz daha uzak mesafelerde pazarlara odaklanmak zorundadır. Komşuları ile bağlarını korumalıdır. Bununla beraber alınacak yanlış kararlar, tarım için ekonominin diğer birçok sektöründen daha üzücü, dramatik olabilir.
****Planlama önemlidir. Bazı sıkıntılar nedeniyle büyük durgunluk sırasında daha az ekim gelecekte sorunlara yol açabilir. Nasıl bir ekonomik kırgınlık gösterecektir?
****Çiftçiler tarım ile ilgili planlamaları, politikaları nasıl olacağını önceden bilmek isterler…
Belirsizliğin arttığı bir çağda kendimizi daha hissetmeye ve kendimizi VUCA dolu bir geleceğe hazır bir lider haline getirmeye hazırmıyız?
Tarım sektörümüz nispeten sağlıklı ve güçlü bir tarım-gıda endüstrisi olmaya devam ediyor mu? Ancak sektör önümüzdeki günlerde büyük baskı altında kalabilir.
VUCA dönemlerinde yaşıyoruz (dalgalanma, belirsizlik, karmaşıklık ve belirsizlik). Pek çok risk ve değişken vardır, bazıları kontrol edilebilir ve diğerleri kontrol edilemez. Ancak risk, fırsat ve ödül yaratır ve anladığımız, yönetebileceğimiz risklere, fırsatlara odaklanmamız gerekiyor.
****Ülkemizde tarım, gıda güvenliğine, büyümeye ve istihdama hâlâ önemli bir katkı sağlıyor.
****Tarım sektörü için bazı zorluklar var. Bunlar; pazara erişim, yatırım ortamı, tarımsal lojistik, su mevcudiyeti ve kalitesi, çevresel sürdürülebilirlik, araştırma ve geliştirme, suç ve güvenlik, çalışma ilişkileri ve mevzuat, toprak reformu, iklim değişikliği, kuraklık, ticaret anlaşmaları, sürdürülebilir dönüşüm, bitki ve hayvan sağlığı ve biyogüvenliktir.
Fırsatlar arasında artan nüfus, tüketici harcama eğilimleri, özellikle yeni pazarlar, yeni teknoloji ve gelişmiş üretkenlik yer alıyor.
Bu VUCA dünyasında gıda tedarik zinciri çok önemlidir. Bu fikri gıda tedarik zincirine uygulamak, gıdanın yeryüzündeki demografik ve politik istikrar, insan sağlığı ve sosyal adalete kadar her şeyin temelini oluşturması nedeniyle benzersiz bir şekilde kritiktir. Tarımsal tedarik tabanıyla ilgili çabaları, doğru yönde atılmış büyük bir adım olmalıdır.
Bir VUCA dünyasıyla uğraşmanın özü, kargaşayı çeviklikle karşılamanın yollarını bulmaktır. Binlerce doğrudan tedarik zinciri çalışanının işini basitleştirmek ve ülkelerden gelen gıdaları içeren bir tedarik tabanını stabilize etmekle başlıyor.
Yalnızca maliyete odaklanabilecek dar tanımlanmış bir kaynak kullanma yetkisinin aksine, bu strateji değer hakkında daha büyük düşünmeyi teşvik eder. Kazan-kazan hedefine ulaşmak ve sağduyulu yollar bulmak için veri yığınları üzerinde tahmine dayalı analitiği kullanmayı içerir.
****İlgili otorite, buradaki taahhütleri, çoğu gelişmekte olan pazarlarda yer alan ve onları mahvedebilecek teknoloji ve piyasa eğilimlerinin önünde kalmak için yeterli görünürlük, kaynak ve nüfuzdan yoksun olan çiftliklerle birlikte yukarı akış yönünde başlamalıdır.
Pazar için kuraklığa dayanıklı ürünler konusunda tüm önlemler alınmalıdır.
****Küresel olarak tarım, istihdam sağlıyor ve gezegendeki tüm sera gazı emisyonlarının % 25'ini oluşturuyor. Aynı zamanda iklim değişikliğine karşı son derece savunmasızdır. Bu nedenle tarımda gıda güvenliği ve destekleyici eylem, olabildiğince temeldir. Tüketici talep eğilimlerini dünyanın çiftliklerinde eğitim, mühendislik ve kamu-özel ortaklıkları ile bir araya getirmek, VUCA dünyasında hepimizin mücadele etmesi gereken çevikliği inşa etmek için hayati önem taşıyor.
Dalgalanma, kuraklık gibi felaket zamanlarında mal ve hizmet fiyatlarında büyük dalgalanma anlamına gelir.
Yağış miktarındaki belirsizlik çiftçilerin bazı ürünlerde kayıp yaşamasına neden olmaktadır. Bu bazı değişikliklere örneğin münavebeye (ekim nöbetine) uygulamasına neden olacaktır.
****Çok okumalı, araştırmalı ve paylaşılmalıdır. Bu zor günlerde geçecektir. Gelecek nesillere daha az bedel ödeyeceği bir ülke bırakmak zorundayız. Teknoloji hızla gelişirken, karmaşıklık derecesi artıyor. Zoru kolaya, bataklığı gül bahçesine çevirecekler genç tarımcılar olacaktır.
****Sanayi sektörüne, VUCA ile ilgili profesyonel şirketler eğitimler veriyor. Sanayi sektörü bu konuya çok önem veriyor. Salgında başarılı olan şirketler VUCA ile ilgili hazırlıklarını yapmıştı.
****Artık tarım sektöründe, VUCA ile ilgili profesyonel tarımsal danışmanlık şirketleri, eğitimler için hazırlanmalıdır.
Kamuya, STK’ ra, hem üniversitelere ve mühendislere bu eğitimi vermelidirler.
Kamu sadece bu konu ile ilgili denetleme ve düzenleme görevini yerine getirsin, ayrıca bağımsız kurumlar tarafından bu eğitimlerin izlenmesi ve değerlendirilmesi yapılsın..
Sadece profesyonel tarımsal danışmanlık firmalar bu görevi yerine getirirken, diğer kuruluşlar bu firmalardan hizmet alımı şeklinde eğitimler alsın..
Ayrıca tarımsal danışmanlık şirketleri akıllı tarımsal destekleme ve daha fazla bütçelerle desteklensin…
Acaba bu VUCA dünyasında, çiftçiler hiç kontrolde mi?
Değişimin size hakim olmasına izin vermek yerine, değişime hakim olmak gereklidir. Örneğin, iklim değişikliği bizi değil bizim iklim değişikliğini yönetmemiz gereklidir.
Çiftçilerimizin tecrübeleri çok önemlidir. Sürekli mücadele ediyorlar. Çiftçi olmak, her gün çeviklik ve yaratıcılıkla problem çözmek demektir. Çiftçilik risk almakla eş anlamlıdır.
****Rüzgârı değiştiremeyiz ama yelkenleri farklı ayarlayabiliriz.
